Vergiftigd, overreden of gedood in vallen. Zo eindigde het leven van de meeste wolven (wetenschappelijke naam: Canis lupus signatus) die in de negentiende eeuw in de regio Valencia leefden. Tweehonderd jaar later heeft de populatie zich nog steeds niet hersteld en tast men in het duister over de toekomst van de wolf in dit gebied, terwijl in sommige andere delen van Spanje het aantal wolven is toegenomen.
Uitbreiding populatie blijft achter
Eeuwenlang is er op de wolf gejaagd vanwege zijn vacht, vet en vlees, maar ook uit angst voor de veestapel. Hoewel de wolf tegenwoordig alleen in het noordwesten van Spanje voorkomt, neemt de populatie de laatste decennia lichte toe en breidt het territorium van de wolf zich langzaam uit ten zuiden van de Duero-rivier, in de autonome regio Castilië en Léon. De autonome regio Valencia daarentegen kampt volgens Vicente Palacios, doctor Biologie aan de Universiteit van Valencia, nog steeds met een grote terugloop van het aantal wolven.
In een onlangs door het Spaanse persbureau EFE gepubliceerd artikel hierover vertelt Palacios dat de uitbreiding van het aantal wolven over het Iberisch Schiereiland de laatste jaren achterblijft, ondanks het feit dat er gebieden zijn met zulke goede omstandigheden dat deze diersoort er goed in zou kunnen terugkeren.
Palacios, die al twintig jaar het gedrag en milieukunde van de wolf bestudeert, weet niet wanneer de omstandigheden in Valencia goed genoeg zijn zodat de wolf er op ‘natuurlijke’ wijze kan terugkeren. Toch veranderen het gebied en de demografie op een manier die gunstig is voor de wolf. Bijvoorbeeld door de leegloop van het platteland en het ontstaan van bossen en struikgewassen in gebieden waar vroeger werd geteeld of waar schapen werden gehouden. Daardoor is een nieuw leefgebied ontstaan voor prooidieren van de wolf, zoals reebokken en everzwijnen. Volgens Palacios is dit ook bevorderlijk voor de uitbreiding van de soort over heel Spanje.
Conflict met de mens
De komst van de wolf, waar onderzoekers erg naar uitzien, heeft volgens de bioloog wel directe consequenties voor de bevolking en de landschappelijke omgeving. Hij maakt daarbij een duidelijk verschil tussen mensen van de stad en het platteland. Stedelingen zijn klaar voor de komst van de wolf. Ze voelen zich aangetrokken tot de wilde natuur en zijn zich ervan bewust dat ze het belang van dit dier niet moeten schaden. Mensen uit het platteland daarentegen kunnen met de wolf in conflict komen, met name in die gebieden waar de wolf vroeger wel heeft geleefd, maar nu is verdwenen. Dit komt omdat veehouders er nu een andere werkwijze op nahouden. Om een conflict te vermijden adviseert Palacios daarom het bestaan van de wolf te accepteren en dienovereenkomstig te handelen. Bijvoorbeeld door honden te houden die de kuddes beschermen tegen aanvallen van roofdieren.
Taak voor de overheid
Maar niet alleen veehouders moeten zich aanpassen, zegt Palacios. Ook de overheid heeft volgens hem een fundamentele taak in het behoud van de wolf. Zij kan beheermaatregelen nemen die de vestiging en voortplanting van de diersoort bevorderen. Op dit moment verschilt de wetgeving over wolven per autonome regio. Terwijl ten zuiden van de Duero-rivier de wolf wordt beschermd, is het in het noorden van Spanje, waar de meeste wolven leven, toegestaan om erop te jagen. Vanwege dit gebrek aan consensus tussen de verschillende gebieden, wordt er door de conservatieven in Spanje gepleit voor een landelijke wetgeving. Volgens Palacios biedt dat echter geen garantie voor herstel of stabilisatie van de wolvenpopulaties. Want paradoxaal genoeg is de ontwikkeling van wolf het meest gunstig geweest in die regio’s waar de soort niet is beschermd en waar de jacht of controle op het aantal dieren is toegestaan, legt hij uit.
Het is duidelijk dat de wolf altijd onder grote druk van de mens heeft gestaan en tot de jaren zeventig werd beschouwd als een ‘schadelijk dier dat moest worden uitgeroeid’. En hoewel daarna wettelijke en sociale veranderingen ervoor zorgden dat de soort zich kon herstellen (bijvoorbeeld in de autonome regio Madrid), bestaat er dus nog steeds onzekerheid of de wolf ooit naar de regio Valencia terugkeert.