Ze waarschuwen voor de urgentie en de ernst van de situatie die al tot de dood van honderden walvisachtigen heeft geleid. Die situatie was lang onderbelicht omdat bij de sterfgevallen als gevolg van aanvaringen met boten niet die walvisachtigen werden meegeteld die pas stierven nadat ze waren aangespoeld. ‘Dit is niet eens het topje van de ijsberg’, zegt Alejandro Quintana, een advocaat gespecialiseerd in milieurecht tegen de krant 20Minutos. ‘Het is niet alleen een milieuramp, het vormt ook een gevaar voor de boten en hun bemanning’.
Omdat er geen specifiek protocol met richtlijnen bestaat voor de lidstaten van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) waarmee getracht wordt aanvaringen tussen boten en walvisachtigen te voorkomen, is het probleem veel groter. ‘Als een kapitein een grote boomstronk of een ander voorwerp ziet drijven, is daarvoor een protocol, maar dat is er niet voor walvisachtigen en dat is onlogisch’, zegt Quintana.
De advocaat presenteerde in het parlement een voorstel om binnen uiterlijk zes maanden een artikel toe te voegen aan de Maritieme Transport Wet met maatregelen om bovengenoemde problemen te voorkmen. Het voorstel werd afgewezen door de Coalición Canaria en de PSOE. ‘Vier dagen later verscheen er een dode potvis die duidelijk met een boot in aanraking was gekomen’, aldus de advocaat.
Volgens Natacha Aguilar, zeebioloog en promovendus aan de Universiteit van La Laguna is de nood hoog en zouden maatregelen om de impact van schepen in het gebied te verminderen een prioriteit moeten zijn. Ze presenteerde mogelijk te nemen maatregelen op het internationale congres van Beschermde Gebieden voor Zeezoogdieren in Griekenland. ‘We willen geen schuldigen aanwijzen, maar ervoor zorgen dat het menselijk gebruik van de zee en de dieren die daarin leven samen kunnen gaan. (…) We moeten voorkomen dat boten de gebieden waarvan bekend is dat er veel walvisachtigen leven, doorkruisen of de maximum snelheid daar flink beperken.
Aguilar voegt toe dat het normaal is dat er rond de eilanden relatief veel botsingen tussen boten en walvisachtigen plaatsvinden. Dit gebied kent de grootste rijkdom aan walvisachtigen van Spanje en eveneens een hoge concentratie van verkeer op zee.
Het Teno-Rasca gebied ten oosten van het eiland Tenerife werd in 2011 bestempeld als Zona Especial de Conservación (ZEC) en geniet daarmee maximale bescherming vanwege de zeer grote concentratie van walvisachtigen en ook andere bedreigde diersoorten zoals zeeschildpadden. Als gevolg daarvan trekt dit gebied veel boten met toeristen die hopen de dieren in hun natuurlijke habitat te kunnen bewonderen. Volgens de krant 20Minutos hebben 70 boten een vergunning om in dat gebied te varen.
Een paar weken geleden spoelde vlakbij Puerto de los Cristianos een walvis aan die duidelijk een aanvaring had gehad. Dit vormde voor de partij Podemos aanleiding om vragen te stellen in het parlement over het aantal vergunningen voor de toeristische activiteiten in het beschermde gebied. Het gaat niet alleen om de boten met vergunning, er varen talloze boten zonder vergunning het gebied binnen.
De meeste aanvaringen gebeuren met potvissen. Deze begeven zich meer richting het wateroppervlak dan bijvoorbeeld de grienden. Afgezien van de ongelukken leveren de boten de dieren ook veel stress op. Ze worden voortdurend gevolgd en kunnen nergens een rusttoestand vinden. Dit beïnvloedt hun capaciteit om aan voedsel te komen, zich voort te planten en andere belangrijke zaken. Onderzoek heeft vastgesteld dat alle dieren in het gebied een dubbele hoeveelheid cortisol in hun lichaam hebben. Dat is het stresshormoon.
Een paar weken geleden moest een griend worden afgemaakt vanwege een grote snijwond in zijn staartvin die in de propellor van een boot terecht was gekomen.
Natacha Aguilar begrijpt niet waarom aan het instellen van nieuwe lijnen voor hoge snelheids veerboten op de Canarische eilanden die door beschermde gebieden gaan, niet eerst een onderzoek naar de impact van deze lijnen op het milieu vooraf is gegaan.