Afgelopen woensdag presenteerde het Europees Platform tegen Armoede (EAPN) een rapport waaruit blijkt dat het aantal mensen dat risico loopt op armoede of sociale uitsluiting na de economische crisis met 1,2 miljoen is toegenomen.
Risicogroepen
Het rapport, met gegevens van het Spaanse Instituut voor Statistiek (INE) en Eurostat, laat een atypisch beeld zien van de relatie tussen armoede en sociale uitsluiting: armoede komt vaak voor in doorsnee huishoudens. Het risico op armoede neemt toe bij huishoudens met kinderen en treft de helft van de eenoudergezinnen waarvan de ouder in 80% van de gevallen de moeder is. Over het algemeen is het risico groter voor vrouwen, mensen met een beperking en voor kinderen. De groep die het grootste risico op armoede loopt zijn jongeren tussen de 16 en de 29 jaar. Zij komen, samen met de groep werklozen, het onvoordeligst uit de crisis.
Laura
Een deel van de groep die risico op armoede loopt bestaat uit Spaanse volwassen vrouwen met een gemiddeld tot hoog opleidingsniveau (22,9% heeft een middelbareschooldiploma, 13,4% heeft een beroepsopleiding afgerond) en een baan (32,6%). Laura uit Madrid bijvoorbeeld, is 30 jaar oud en moeder van twee kinderen van 10 en 11. Ze is een alleenstaande moeder en woont in een kraakpand. Momenteel heeft ze geen werk, maar ook toen ze als schoonmaakster werkte kon ze amper rondkomen. “Alleen als je in dezelfde situatie zit als ik, kun je dit begrijpen. Als je net als ik de melk aanlengt met water en zonder eten naar bed gaat zodat je het eten dat er is aan je kinderen kunt geven. Als je net als ik geen verwarming in huis hebt en ieder dubbeltje omdraait van de 500 euro uitkering die je krijgt. Als je net als ik, je kind naar school ziet lopen op een schoen die al drie weken kapot is en er geen geld is om nieuwe te kopen. Dat doet pijn” vertelt Laura die, zelf amper volwassen, alleen kwam te staan met de verantwoordelijkheid voor twee jonge kinderen.
Het verhaal van Laura reflecteert in de cijfers van het rapport van het EAPN waarbij drie indicatoren worden gehanteerd: het risico op armoede (bij een inkomen dat minder dan 60% is van het gemiddelde inkomen), de beperkte hoeveelheid betaalde arbeid en een aanzienlijk gebrek aan middelen waardoor het huis vaak niet verwarmd kan worden, en er bijvoorbeeld niet genoeg geld voor eten of een jaarlijkse vakantie is. Net als op Laura zijn op nog 670 duizend andere mensen alle drie deze indicatoren van toepassing.
Kwetsbare groepen profiteren niet van economisch herstel
Voor Laura betekent 2019 nog lang geen einde van de economische crisis. De stijging van het bruto binnenlands product (bbp) is per hoofd van de bevolking in Spanje met 6,5% gestegen, maar deze stijging is niet op iedereen van toepassing. Het herstel van de economische groei heeft niet automatisch ook tot een afname van de armoede geleid. Kwetsbare groepen hebben er niet van kunnen profiteren en meer dan de helft van de bevolking balanceert nog steeds op de armoedegrens: 55,3% kan niet iedere maand rondkomen van het inkomen.
Volgens het rapport is Spanje in dit opzicht een van de Europese landen waar de meeste mensen op de armoedegrens leven. Binnen Spanje zijn er wel grote verschillen waarneembaar. In Extremadura bijvoorbeeld loopt 44,6% van de mensen risico op armoede of sociale uitsluiting. In Baskenland is dit maar 12,1%. En ondanks dat in autonome regio’s als Extremadura of Catalonië het bbp per hoofd van de bevolking respectievelijk met 9,3% en 8,6% is toegenomen sinds 2008, is het risico op armoede of sociale uitsluiting gestegen van 17,8% naar 21%. Met uitzondering van de Balearen: hier groeide het bbp per hoofd van de bevolking minder hard (4,1%), maar daalde tegelijkertijd het risico op armoede of sociale uitsluiting met 23,2%.
Volgens het rapport moet er een specifiek beleid gevoerd worden voor de grote groep mensen die risico op armoede lopen. Om te beginnen is het van belang niet de ogen te sluiten voor de situatie waar veel mensen zich in bevinden en zou het geen kwaad kunnen eens bij deze mensen thuis te gaan kijken hoe het leven er daar werkelijk aan toe gaat.