Dit percentage zal naar verwachting in 2050 zelfs tot 60% gestegen zijn. Binnen en buiten Spanje is er een discussie op gang gekomen over de vraag of het eten van groente en fruit afkomstig van stedelijke moestuinen wenselijk is.
Veel van de moestuinen in de grote Spaanse steden zijn op informele manier ontstaan, op initiatief van buurtbewoners. Omdat het nog maar kortgeleden is dat de gemeentes ondersteunende netwerken zijn gaan creëren, was het tot nu toe nauwelijks mogelijk om wetenschappelijke aanbevelingen op te volgen bij de stedelijke verbouwing van groente en fruit.
Veilig voor consumptie
In 2016 publiceerde het tijdschrift Nature een artikel waarin werd aanbevolen om de kwaliteit van groente en fruit afkomstig uit stedelijke moestuinen te controleren in verband met de toenemende milieuverontreiniging en het schaarse onderzoek dat hiernaar gedaan was. De Polytechnische Universiteit van Madrid publiceerde afgelopen zomer een onderzoeksrapport over de voedselveiligheid van producten afkomstig uit stedelijke moestuinen. Ondanks de industrie en de lucht- en grondvervuiling in de Spaanse hoofdstad was de conclusie in het onderzoeksrapport dat de groente en fruit geteeld in moestuinen van Madrid veilig zijn voor consumptie.
Christian uit Madrid en Ana uit Sevilla
Christian Osuna uit Madrid runt samen met zijn broer een fietsenwerkplaats en een stripboekenbibliotheek. Samen met een aantal buurbewoners besloten zij in hun vrije tijd een verlaten stuk grond op te knappen en als moestuin in gebruik te nemen. Dat was in 2008 het begin van moestuin ‘Esta es una plaza’ in het centrum van Madrid, ontstaan door een impuls die jaren later zou uitmonden in de protestbeweging Movimiento 15-M.
Op soortelijke manier ging het met de moestuin in het park Miraflores in Sevilla. Eind jaren tachtig verenigden buurbewoners zich om zich te bekommeren om een stuk grond dat gebruikt werd als puinstortplaats. Dit initiatief groeide uiteindelijk uit tot een van de grootste en bekendste stedelijke moestuinen van Spanje. Ana Fernández moest 17 jaar wachten om een stukje grond van deze moestuin te bemachtigen. Maar het was het wachten waard. “Mijn aardappels smaken naar kastanjes, mijn tomaten zijn mooi stevig en de gazpacho die ik ermee maak is verrukkelijk” vertelt ze enthousiast.
Gevolgen van zware metalen nog niet bekend
Afgelopen voorjaar publiceerde de CSIC (Spaanse Nationale Onderzoekraad) een rapport waarin gewaarschuwd wordt voor de aanwezigheid van te hoge concentraties lood in delen van de grond van de moestuin in park Miraflores in Sevilla. Alarmerend was dit volgens het rapport echter niet, omdat de vergiftiging door zware metalen pas na langdurige consumptie van besmette voedingsmiddelen optreedt. Bovendien was in slechts 2 van de 175 percelen van de moestuin sprake van een te hoge loodconcentratie in de grond. “In 20 jaar tijd is er niet één geval bekend van loodvergiftiging na consumptie van producten uit een stedelijke moestuin, maar er is nog niet veel onderzoek naar gedaan. De moestuinen zijn niet op de eerste plaats bedoeld voor de consumptie, maar als vrijetijdsbesteding en als ontmoetingsplaats voor sociale en educatieve activiteiten. De producten worden meestal door de mensen zelf geconsumeerd of weggegeven”, zegt Raúl Puente, docent aan de Universidad Pablo Olavide van Sevilla en nauw betrokken bij de moestuin in het Miraflores park.
Groeiend aantal stedelijke moestuinen
Volgens Puente waren er in 2008 in Spanje 15 stedelijke moestuinen en is dit aantal in 2019 gegroeid naar 900, met een totaaloppervlakte van 250 hectare, verdeeld over 25 duizend percelen op 350 locaties.
Een van de meest recent geopende stedelijke moestuinen is ‘La Gasolinera’ in Madrid met vier landbouwbedden, aangelegd door de gemeente in 2017 op een terrein waar zich vroeger een benzinepompstation bevond. Er vinden nu onder andere ontmoetingen plaats, er worden concerten gegeven en activiteiten voor kinderen georganiseerd.
Er zijn onderzoeken bekend die aantonen dat stedelijke moestuinen niet alleen gunstig zijn voor het milieu – ze bevorderen de biodiversiteit en helpen hittegolven te voorkomen-, maar vooral ook socio-economische voordelen met zich meebrengen omdat ze fungeren als inclusieve ontmoetings- en educatieplaats.