Dat blijkt uit een aantal documenten waartoe de Spaanse krant eldiario.es toegang kreeg. Het gaat om een schrijven uit naam van de regioregering Castilië en León, de Sociale Dienst en het gezondheidszorgmanagement van deze regering, waarin een oproep werd gedaan om de coronacrisis binnen verpleeghuizen zelf met een multidisciplinair team aan te pakken waarbij een lijst moest worden gemaakt met de namen van de meest kwetsbare bewoners.
In geen geval naar het ziekenhuis
Daarbij werd nog, in de tekst vetgedrukt, toegevoegd dat de zorgverlening moest plaatsvinden zonder dat daarbij de bewoners zouden worden overgebracht naar een ziekenhuis. Binnen het verpleeghuis moest de nodige zorg worden verleend, zoals palliatieve zorg, het toedienen van zuurstof, intraveneuze medicatie etc. Medicatie die alleen in de ziekenhuizen wordt gegeven, mocht nu ook in het verpleeghuis worden voorgeschreven. In een tweede document werd nog eens benadrukt dat ‘in geen enkel geval’ patiënten doorverwezen mochten worden naar een ziekenhuis.
Drie dagen voordat het schrijven de deur uit ging, had de regiominister van Volksgezondheid Verónica Casado nog bekendgemaakt dat er speciale covid-teams aan de slag zouden gaan in de verpleeghuizen om te voorkomen dat de ouderen te veel verplaatst zouden worden. Het zou gaan om adequate zorgverlening en niet om een maatregel die moest voorkomen dat de bewoners in het ziekenhuis zouden komen. Op het moment dat de coronacrisis uitbrak, woonden er iets meer dan 47 duizend mensen in de 1.214 verschillende verpleeghuizen in deze regio waar binnen de kortste keren het hele zorgsysteem op instorten stond.
Paracetamol en morfine
El Diario zocht naar aanleiding van bovengenoemde documenten contact met een familielid van een verpleeghuisbewoner uit Valladolid die eind maart na drie dagen ziek zijn in het verpleeghuis overleed. “Ze vertelden me dat mijn vader mogelijk corona had. Toen ik vroeg waarom hij niet naar het ziekenhuis ging, zeiden ze dat ze dat niet mochten doen. Vervolgens wilde ik weten welke behandeling hij dan in het verpleeghuis kreeg. Die bleek uit paracetamol en morfine te bestaan. Toen zijn ademhaling steeds moeizamer ging, legde ze hem op zijn rug en kreeg hij zuurstof toegediend. Zijn ademnood ging me door merg en been. De volgende dag is hij overleden”, vertelt het familielid. Een ander verpleeghuis bevestigt dat er op piekdagen van de crisis geen enkele arts beschikbaar was om zorg aan bewoners te verlenen met duidelijke covid-19-symptomen.
Herziening toen piek voorbij was
Op 16 april werd de opdracht om verpleeghuisbewoners niet meer naar ziekenhuizen over te brengen herzien. Op dat moment waren er volgens gegevens van de regioregering al 2.451 verpleeghuisbewoners overleden aan de gevolgen van covid-19. In een nieuw schrijven werd een kleine aanpassing aangebracht: de bewoners moesten ‘bij voorkeur’ een medische behandeling krijgen waarvoor ze niet verplaatst hoeven te worden. Daarvoor zou alles wat nodig is in werking worden gesteld. Als toch intensieve zorg nodig zou zijn die niet door zorgverleners in het verpleeghuis gegeven kon worden, konden bewoners worden overgebracht naar een ziekenhuis.
Op 28 april verklaarde minister Casado in het parlement dat een ‘wijziging in de verpleeghuiszorg’ nodig was geweest. “Dit mag niet nog een keer gebeuren. Het huidige zorgmodel was niet ingericht op een dergelijke situatie. Mensen mogen niet sterven in een verpleeghuis”, aldus de minister die zich niet uitsprak over haar eigen ministerie dat ervoor verantwoordelijk was dat covid-19-patiënten niet werden overgebracht naar een ziekenhuis in de buurt.