Het realiseren van een legale uitzetting kon vervolgens wel twee jaar in beslag nemen. Zelfs een versnelde uitzetting (desalojo exprés) duurde drie tot vier maanden en bracht hoge kosten met zich mee. Om hier verandering in te brengen en de positie van de huiseigenaren te verstevigen heeft het Openbaar Ministerie in Spanje nu een instructie uitgevaardigd die huiseigenaren in Spanje meer ruimte geeft om krakers eerder uit hun huis te zetten. Deze moet door alle vertegenwoordigers van het OM in Spanje worden toegepast.
Eerder in het proces
De grootste verandering is dat de officieren van justitie de rechter al aan het begin van het proces, als preventieve maatregel, moeten vragen om de daders bij huisvredebreuk uit te zetten. Zij hoeven niet langer te wachten op identificatie van de krakers zolang de huizenbezitters de politie maar kunnen aantonen dat zij de wettelijke eigenaar zijn. Door de maatregelen kan ‘heel snel gebruik gemaakt worden van de beschikbare juridische instrumenten, heeft de aanklager daarmee weer een legitiem recht en wordt het onmogelijk gemaakt dat krakers tijdens de procedure door kunnen gaan met het criminele gedrag’. In het document wordt onderscheid gemaakt tussen inbraak (bij bezetting van een huis of tweede woning) en usurpatie (wederrechtelijke inbezitneming van onbewoonde of verlaten gebouwen of woningen).
Crisis en krakersmaffia
Het OM zet de maatregelen in eerste instantie in om de machteloosheid van de rechtmatige eigenaren tegen te gaan en om problemen te voorkomen die in de omgeving zouden kunnen ontstaan. Het Openbaar Ministerie waarschuwt al jaren voor deze problematiek, maar ziet ook dat het juridisch weerwoord per gebied kan verschillen. Was kraken tijdens de crisis nog een reactie op de vele huisuitzettingen, inmiddels is de georganiseerde maffia – door het OM gekwalificeerd als onbevoegd onroerend goedbedrijf- ook actief op dit terrein.
Onveilig gevoel en onnodige schade
“Het kraken van onroerend goed leidt al vanaf het prille begin tot maatschappelijke bezorgdheid en een onmiskenbaar gevoel van onveiligheid bij de burgers. Allereerst omdat er schade wordt veroorzaakt aan het betreffende onroerend goed, maar ook omdat zich problemen tussen de verschillende bewonersgroepen kunnen voordoen”, meldde het Openbaar Ministerie bij het bekendmaking van de instructie, zeven dagen na opening van het gerechtelijk jaar.
Het OM verzekert dat het onderzoek naar de verschillende straffen voor het kraken van onroerend goed en huisvredebreuk, ook bij tweede huizen of tijdelijke woningen, oplossingen heeft voor de verschillende situaties waar zij in praktijk mee te maken heeft. Daarbij wordt in het bijzonder gerefereerd aan de acties van de georganiseerde misdaad.
Preventieve maatregelen
Een van besluiten die in de instructie beschreven staat, is dat ‘bij huisvredebreuk om de preventieve maatregel tot uitzetting zal worden verzocht, wanneer er sluitende aanwijzingen zijn dat de misdaad is gepleegd’. Die gevallen waarin ‘sprake is van toestemming van de rechtmatige bewoner’ worden uitgesloten in het document.
Bewijzen van eigendom
Van belang is verder dat bij aangifte van huisvredebreuk op het politiebureau alle documenten die het eigendom van het onroerend goed aan kunnen tonen, inclusief de inschrijving bij het kadaster, worden meegenomen. Dan kan alle relevante informatie in het proces-verbaal worden opgenomen en hoeft het doorlopen van deze procedure ‘maar zo’n zeven uur’ te duren. De openbare aanklagers instrueren de politiemacht om krakers aan te sporen ‘zo snel mogelijk voor de dienstdoende rechtbank te verschijnen’, om daar de documenten te overhandigen waarmee zij aan kunnen tonen het recht hebben in het huis te zijn. Het is heel gebruikelijk dat krakers beweren dat zij de rechtmatige bewoners zijn en dat zij juist de bedrogen partij zijn omdat ze een huurcontract hebben. Ook al is dit vals.
Overgaan tot uitzetting kan eerder en eenvoudiger
Een proces zonder dat de persoon naar wie het onderzoek loopt daarbij aanwezig is, zou onlogisch zijn, stelt het OM, maar zaken kunnen wel mondeling in behandeling worden genomen als de advocaat van de kraker aanwezig is. Het uitzetten wordt eenvoudiger; al worden krakers later alsnog door een rechterlijke instantie gehoord. Niets staat het gebruik van de nieuwe maatregel in de weg; het niet toepassen ervan ‘kan worden beschouwd als een strategische stap om de goedkeuring voor uitzetting onnodig te vertragen’. Een andere vertragende factor die het lastig maakte om krakers voor de rechter te slepen, was het feit dat krakers door de maffia gedwongen werden om vaak van huis te wisselen.
Informatiebijeenkomsten
Het OM adviseert met klem om in heel Spanje regelmatig informatiebijeenkomsten voor de politie te organiseren om de nieuwe gang van zaken uit te leggen, de opgemaakte proces-verbalen over dit onderwerp in te zien en op de hoogte te blijven van de problematiek.
Lees ook: Aanklagers Spanje willen krakers eerder uit kunnen zetten
Eigenaresse luxe vakantiewoning krijgt krakers er pas na twee jaar uit
Uitzetting krakers van niet leegstaande woningen niet eenvoudig in Spanje