Tijdens de eerste twee weken van de noodtoestand kwamen er een miljoen werklozen bij in Spanje en ging het om het grootste banenverlies ooit binnen zo’n korte tijd. Echter, als de omvang van de recessie in aanmerking wordt genomen, heeft Spanje nog voor een relatief groot banenbehoud kunnen zorgen met het treffen van tijdelijke werkloosheidsregelingen. Dit schreef de Spaanse krant El Confidencial op maandag 28 september.
Met deze ERTE-regelingen, expedientes de regulación temporal de empleo, kunnen noodlijdende werkgevers loonkosten besparen gedurende de pandemie waardoor ze hun personeel niet definitief hoeven te ontslaan. In de periode maart tot en met mei zijn hiermee veel banen behouden gebleven en is Spanje niet langer het Europese land met het grootste banenverlies zoals dat wel het geval was bij de vorige economische crisis van 2008.
Coronacrisis minder langdurig dan crisis van 2008
Tijdens die crisis raakte 7,2% van de werknemers hun baan kwijt. Voor iedere procentpunt dat het bruto binnenlands product (bbp) daalde, daalde de werkgelegenheid met bijna twee procentpunten. Spanje hoorde toen samen met Ierland en Letland tot de Europese landen waar de werkloosheid procentueel aanzienlijk meer toenam dan het bbp afnam. Dat verklaart waarom deze crisis in Spanje destijds langer aanhield dan in andere Europese landen.
De huidige situatie is anders: ondanks dat de afname van het bbp veel groter is dan in 2008, is het banenverlies relatief veel minder groot. In de eerste zes maanden van dit jaar nam het bbp met liefst 22% af, terwijl het percentage actieve beroepsbevolking afnam met 8,1%. Met andere woorden: voor iedere procentpunt dat het bbp afnam, nam de werkgelegenheid af met 0,4 procentpunt, dat is amper één vijfde deel van de toegenomen werkloosheid tijdens de vorige economische crisis. Als de werkloosheid zich nu hetzelfde zou verhouden tot de daling van het bbp als in 2008, zou er sprake zijn van een verlies van rond de 8 miljoen banen, een stuk meer dan de huidige 1,7 miljoen.
Daarbij moet wel rekening worden gehouden met het feit dat niet alle werknemers met een ERTE-regeling 100% verzekerd zijn van hun baanbehoud en evenmin dat de opbouw van de economische activiteiten alweer van start is gegaan. Echter, de tijdelijke bescherming van de werkgelegenheid met de ERTE-regelingen zorgt ervoor dat Spaanse consumenten geld blijven uitgeven, wat weer een positief effect heeft op zowel de intensiteit als de duur van de crisis.
Nu nog maar kwart van het aantal ERTE-regelingen in april
In april, tijdens de piek van de coronapandemie, kwamen meer dan 3,3 miljoen Spanjaarden in aanmerking voor een ERTE-regeling die hen beschermde tegen werkloosheid. Medio september was dit aantal al teruggebracht naar 800 duizend. Ondanks dat niet voor alle werknemers de ERTE-regeling baanbehoud garandeert, heeft de Spaanse overheid hiermee miljoenen banen kunnen behouden.
Pecentage tijdelijke arbeidscontracten moet omlaag
Toch is dit baanbehoud niet alleen te danken aan de tijdelijke werkloosheidsregelingen, maar ook aan de eigenschappen van deze economische crisis die veroorzaakt wordt door een pandemie. In de maanden maart en april waren economen het erover eens dat we te maken hadden met een korte, hevige crisis gevolgd door een snel herstel, de zogeheten V-vormrecessie. De crisis blijkt echter hardnekkiger dan in eerste instantie was voorspeld en veel bedrijven zouden dit najaar over kunnen gaan op definitieve ontslagregelingen. Het blijft desondanks van economisch belang dat in eerste instantie miljoenen banen behouden zijn gebleven.
Wat de Spaanse economie kwetsbaar maakt, is het relatief hoge percentage, meer dan 26%, tijdelijke arbeidscontracten die door ze niet te verlengen eenvoudig kunnen worden beëindigd. De tijdens de noodtoestand aflopende tijdelijke arbeidscontracten hebben dan ook een aanzienlijk deel uitgemaakt van de meer dan een miljoen verloren banen in amper een maand tijd. Om te voorkomen dat tijdens een toekomstige nieuwe crisis opnieuw veel banen verloren gaan, zou Spanje iets moeten doen aan het hoge percentage tijdelijke arbeidscontracten. Dat zou het land helpen om niet opnieuw uit een traumatisch diepe recessie te hoeven klimmen.