Verschillende Europese regeringen, waaronder de Spaanse, hebben al laten weten dat risicogroepen prioriteit krijgen; oudere mensen en mensen met onderliggende aandoeningen die hen kwetsbaarder maken voor het coronavirus. Een onderzoek dat wordt geleid door de Spanjaard Jorge Rodríguez aan de Khalifa University in Abu Dhabi (Verenigde Arabische Emiraten) zet twijfels bij deze criteria, schrijft El País op woensdag.
In plaats daarvan stelt deze chemisch ingenieur – die werkt aan wiskundige modellering van biologische processen – voor mensen met de meeste sociale interacties en jongeren als eerste te vaccineren. Dit zou volgens hem de effectiviteit van de vaccins verveelvoudigen doordat het aantal besmettingen en sterftes sterk daalt onder de ingeënte personen en alle mensen met wie zij contact hebben.
‘Ons onderzoek druist in tegen de bestaande vaccinatieprogramma’s voor de algemene bevolking en beveelt feitelijk een omgekeerde, op leeftijd gebaseerde volgorde aan dan die nu wordt voorgesteld’, zegt de 43-jarige Rodríguez tijdens een interview vanuit Dubai.
Hij vervolgt: ‘Ons model geeft ondubbelzinnig aan dat het leggen van prioriteit bij de mensen die op dagelijkse basis de meeste sociale interacties hebben het totaal aantal doden in een land als Spanje substantieel kan verminderen, vergeleken met een situatie waarin de criteria gebaseerd op de leeftijdsgroepen met hoogste mortaliteit worden aangehouden’.
Rodríguez zegt ook dat onderzoek nog wacht op collegiale toetsing en weigert een vergelijking in aantallen te maken tussen de twee opties omdat hij geen alarm wil veroorzaken. Wel zou het gaan om tienduizenden gevallen, afhankelijk ook van criteria zoals hoe effectief het vaccin is, de vaccinatiegraad en het verdere gebruik van beschermende maatregelen.
Volgens de onderzoeksresultaten kan het dodenaantal met 70 procent worden verlaagd met een andere prioriteitenstelling. ‘Onze resultaten tonen in alle gevallen aan dat prioriteit geven aan groepen met de hoogste mortaliteit maar met minder sociale interacties kan leiden tot significant grotere aantallen doden uiteindelijk, zelfs hoger dan wanneer er helemaal geen groepsprioriteiten zouden worden vastgesteld’, zo concludeert de Spaanse onderzoeker.
Rodriguez zegt zich ervan bewust te zijn dat zijn resultaten niet de traditionele gedachtengang volgen. ‘Maar we hebben ook nooit te maken gehad met zo’n groot tekort aan vaccins’. Om zijn punt te illustreren gebruikt hij het voorbeeld van een cassiere in een supermarkt. ‘Als we 10 vaccins hebben en 30 personen, van wie de helft senior is, wie immuniseren we dan als eerste?’ vraagt Rodríguez. ‘Te 90 jaar oude man die vooral thuis zit en maatregelen neemt om zichzelf te beschermen? Of de 26-jarige cassiere van de supermarkt waar de 90-jarige, mijn moeder en andere lokale bewoners hun boodschappen komen doen?’ Als een 90-jarige veel sociale contacten heeft, dan zou hij of zij ook prioriteit moeten krijgen. ‘Het punt is dat mate van sociale interactie en niet alleen de leeftijd een factor zou moeten zijn bij het besluiten wie als eerste toegang krijgt tot de vaccins.’
‘Als je de verspreiders immuniseert, snijd je de overdracht af, ongeacht de leeftijd en maak je een einde aan de exponentiële verspreiding van de ziekte’, zegt Rodríguez die wel opmerkt dat zijn onderzoeksmodel is toegepast op een algemene bevolking en geen rekening houdt met specifieke groepen zoals zorgprofessionals.
De resultaten van het onderzoek zijn volgens Rodríguez en zijn team zo verrassend dat ze de gegevens een paar keer opnieuw grondig hebben bestudeerd. Ook vonden ze een onderzoek gepubliceerd in 2009 in het wetenschappelijk tijdschrift Science over de griepepidemie in de VS waarin een gelijksoortige strategie werd gesuggereerd; in gevallen van een tekort aan vaccinaties kan het efficiënter zijn eerst kinderen en tieners de vaccineren in plaats van senioren, de voornaamste griepslachtoffers.