Door met verschillende vluchtelingen in gesprek te gaan, is het schrijnende toekomstperspectief van vele migranten geschetst in de special over de migratiecrisis op de Canarische Eilanden in de Spaanse krant El País.
De cijfers op een rijtje
Op de Canarische Eilanden zitten duizenden vluchtelingen te wachten, soms maanden, soms zelfs meer dan een jaar, om hun reis te vervolgen naar het vasteland van Europa. Alleen al in 2020 kwamen meer dan 23.000 migranten aan, waarvan 80% op Gran Canaria. Van die 23.000 migranten, zitten er nog 11.000 op de eilanden, waarvan 9.000 volwassenen en 2.000 minderjarigen. De drie belangrijkste landen van herkomst zijn Marokko (meer dan de helft), Mali en Senegal.
Het aantal vluchtelingen dat via de Canarische Eilanden probeert Europa te bereiken, is de laatste twee jaar explosief gestegen. In 2018 ging het nog om 1.305 mensen. Dat betekent, ten opzichte van de 23.000 van vorig jaar, een stijging van maar liefst 1.664%. Daarentegen is het aantal migranten dat via Andalusië probeerde Spanje (en daarmee Europa) te bereiken in diezelfde twee jaar tijd met 81% afgenomen, van bijna 53.500 naar iets meer dan 10.000 mensen. Ook de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla hebben het aantal vluchtelingen met 49% zien dalen, van 1.365 naar 695. De Balearen en de plaatsen aan de oostkust van het Spaanse vasteland hebben daarentegen het aantal migranten zien stijgen van 2.410 naar 6.585, wat een stijging van 173% betekent.
Verschuiving aankomstroute
In 2019 was al een verschil te zien ten opzichte van het jaar ervoor in de route die de vluchtelingen volgden om Europa binnen te komen. Waar Spanje en Italië een daling van ruim 50% in het aantal migranten zagen, zag Griekenland juist een stijging van bijna 48%. Ze komen tegenwoordig dus eerder via het oosten dan via het westen van het Middellandse Zeegebied Europa binnen.
Somber toekomstperspectief
Voor veel vluchtelingen die via de Canarische Eilanden Europa binnenkomen, is de toekomst erg onzeker. Een jaar of langer wachten om door te kunnen reizen naar het Spaanse vasteland is geen uitzondering. En die tijd komt bovenop de vele maanden die ze al onderweg zijn geweest vanuit hun thuisland.
De Spaanse regering probeert, met steun en financiering van de EU, zo’n 9.000 migranten in grote vluchtelingenkampen op Gran Canaria, Tenerief en Fuerteventura op te vangen. Daarmee probeert de regering het aantal nieuwe aankomsten te beperken en het terugsturen naar het land van herkomst te vergemakkelijken. Het terugsturen gaat echter niet altijd even gemakkelijk, aangezien honderden vluchtelingen afkomstig zijn uit landen waarmee geen terugnameovereenkomst bestaat of uit landen waarnaar het erg lastig is om ze terug te sturen. Ook de opvang van kwetsbare vluchtelingen loopt niet op rolletjes. In 2020 zijn maar 2.168 kwetsbare vluchtelingen overgebracht naar opvangcentra op het Spaanse vasteland, en de wachttijd is opgelopen tot meerdere maanden. Onder ‘kwetsbare vluchtelingen’ vallen onder andere vrouwen met kinderen, zieke mensen en asielaanvragers.
De Spaanse regering gaat nu wel, onder druk van de Canarische Eilanden en de ontstane problemen door de grote hoeveelheid vluchtelingen op de eilanden, de doorstroom versnellen door 3.500 migranten door te laten reizen naar het vasteland.
Niet voor iedereen was 2020 somber
Zo’n 9.000 van de 23.000 vluchtelingen die vorig jaar de Canarische Eilanden bereikten, zijn inmiddels doorgereisd naar het Spaanse vasteland. Het ging dan om mensen die hun paspoort op orde hadden en daarom vrij waren om door te reizen. Maar sinds 10 december heeft de regering hier een stokje voor gestoken nadat beelden opdoken van migranten die in grote getalen aankwamen in provincies waar zware coronamaatregelen golden, waaronder reisrestricties. Met die doorstroomstop worden de Canarische Eilanden een nieuwe ‘wachtkamer’ voor het Spaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken, net als Ceuta en Melilla dat ook al jaren zijn.