Op de Catalaanse nationale feestdag 11 september waren de demonstraties voor een onafhankelijk Catalonië nog massaler dan het jaar ervoor. De Catalaanse premier Artur Mas kondigde een referendum aan op 9 november. De centrale regering, o.l.v. Mariano Rajoy lieten weten dat dit ongrondwettelijk was.
Wet op raadpleging
Eind september nam de Catalaanse regering de Wet op raadpleging aan, om het referendum over een Catalaanse onafhankelijkheid wettelijk mogelijk te maken. De centrale regering tekende hiertegen bezwaar aan en begin oktober oordeelde het Constitutioneel Hof dat zowel de campagnes als het referendum zelf voorlopig opgeschort moesten worden.
Alternatief: proceso de participación
Half oktober kwam Mas met een alternatief: het ‘proceso de participación ciudadana’, dat opiniepeilingen, openbare zittingen en deelname aan forums toestaat op voorwaarde dat het zaken betreft die binnen de invloedsfeer van de autonome regio vallen. Mas vond hiervoor bij de andere partijen geen steun omdat er geen daadwerkelijke stembussen geplaatst zouden worden.
Bezwaar
Rajoy wil echter ook dit zogenaamde plan B dwarsbomen en onderzoekt of hiertegen bezwaar aangetekend kan worden bij het Constitutioneel Hof. In de Ministerraad van aankomende vrijdag hoopt hij dit onderwerp met spoed te kunnen afhandelen.
Argumenten tegen
Volgens de centrale regering zijn er redenen te over om ook het ‘proceso de participación’ te verbieden. Zo is het is ongrondwettelijke om bij een regionale volksraadpleging zaken te behandelen die alle Spanjaarden aangaan.
Daarnaast gaat het hier om een ‘verborgen’ referendum. Eigenlijk zelfs een openlijk referendum, afgaande op een uitzending van de Catalaanse tv-zender TV3, waarin verklaard werd dat er op 9-N stembussen zullen staan.
Verder zou de Catalaanse regering ruim 700 gemeenten via e-mail en telefoon onder druk gezet hebben om medewerking te verlenen aan de komende volksraadpleging. Volgens de PP ziet het ernaar uit dat Mas het illegale en daarom opgeschorte referendum wil vervangen door een ander onrechtmatig en ondemocratisch proces. Vicepresident Santamaria vindt dat Mas burgemeesters en ambtenaren opzadelt met verantwoordelijkheden die niet bij hen horen te liggen.
Argumenten voor
De Catalanen zien het echter anders. Mas verklaarde dat zich inmiddels ruim 34.000 vrijwilligers gemeld hebben voor de opiniepeiling, zodat de Catalanen op 9 november op ruim 6.000 locaties in meer dan 900 gemeenten hun mening kunnen geven. Voor de kleinere gemeenten zijn nog vrijwilligers nodig. Een burgerinitiatief, dat volledig draait op vrijwilligers en voortkomt uit het grondwettelijk recht om als burger je mening te geven, kun je niet verbieden, aldus Mas.
Niet te stoppen
Volgens Joan Herrera, leider van ICV-EUiA, biedt de poging van Rajoy om 9-N te verbieden weer nieuwe perspectieven. ‘Als iets je verboden wordt, heb je des te meer zin om het doen. De Catalanen laten zich niet voorschrijven wat ze gaan doen op en na 9 november. Zeker niet door een corrupte, uitgeholde partij als de PP. Ze kunnen dan wel proberen het referendum te verbieden, de verschillende burgerbewegingen die in gang zijn gezet, zijn niet meer te stoppen,’ aldus Herrera.