Dinsdag voerde koning Felipe VI de tweede gespreksronde eerst met Pedro Sánchez (PSOE) en later met Mariano Rajoy (PP). De koning heeft Sánchez verzocht de taak als formateur van een nieuw kabinet op zich te nemen.
Onvoldoende steun voor Rajoy
Vorige week vroeg hij hetzelfde aan waarnemend premier Rajoy. Deze sloeg het aanbod af met het argument dat hij op onvoldoende steun kan rekenen in het parlement. De PP won de verkiezingen met 123 zetels, maar voor een meerderheid zijn er 176 nodig. Aangezien de partijen Podemos en Ciudadanos al hebben aangegeven zich van steun aan de PP te onthouden, zal de partij, ondanks dat deze de grootste is, geen meerderheid kunnen verkrijgen.
Linkervleugelregering?
Maar wat kan er nu wel gebeuren? Sánchez heeft al aangegeven een linkervleugel-regering voor ogen te hebben met Podemos en Ciudadanos samen. Echter deze twee partijen willen niet samen omdat hun standpunt over het separatisme in Catalonië onverenigbaar is. Ciudadanos is een absolute tegenstander van de mogelijkheid dat de regio zich zal afscheiden en Podemos is voor een referendum onder de Catalanen over de kwestie.
Geen veto’s
Sánchez gaf aan vanaf woensdag te starten met gesprekken met alle partijen met vertegenwoordiging in het parlement. Hij riep Podemos en Ciudadanos op geen veto’s uit te spreken in het belang van alle Spanjaarden. Waar het volgens hem nu op aankomt is op dialoog en politiek in het belang van Spanje. Partijen zouden volgens de PSOE-leider hun eigenbelang hiervoor opzij moeten zetten. Verder gaf hij aan ongeveer één maand nodig te hebben voor onderhandelingen. Hij heeft een hervormingsgezinde, progressieve regering van verandering voor ogen te hebben.
Vier uitdagingen voor nieuwe regering
Sánchez ziet de nieuwe regering voor vier grote uitdagingen staan. Ten eerste het gebrek aan mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Vervolgens de grote sociale ongelijkheid in de Spaanse samenleving. Als derde ziet hij de crisis rond het separatisme in Catalonië als grote hobbel en tot slot moet er hard gewerkt worden aan het vertrouwen van de bevolking in de overheid op alle niveau’s. Door talloze corruptieschandalen is dit vertrouwen danig geslonken de afgelopen jaren .
Waarom pas eind juni verkiezingen?
Mocht het Sánchez niet lukken om een nieuwe regering te vormen, dan zouden nieuwe verkiezingen pas tegen eind juni plaats kunnen hebben. Waarom dan pas?
Ten eerste hebben zowel Sánchez als de voorzitter van het Spaanse parlement Patxi López aangegeven dat er minstens drie tot vier weken nodig zijn voor de onderhandelingen. Dan volgt er een debat in het parlement en zal er gestemd worden over Sánchez als nieuwe premier. Krijgt hij genoet stemmen, dan is er een nieuwe regering. Zo niet, dan pas gaan de twee maanden in die moeten verstrijken voor er uberhaupt nieuwe verkiezingen afgekondigd kunnen worden. Dit is vastgesteld in de Spaanse grondwet. Politici krijgen volgens deze wet twee maanden de tijd om een nieuwe premier aan te wijzen, na het eerste debat.
Sommetje
Dus met de onderhandelingen van drie tot vier weken is het al eind februari. Als het begin maart niet is gelukt, volgen nog twee maanden tot begin mei. Als er dan opnieuw geen nieuwe premier is gekozen, zijn er 54 dagen vastgesteld tussen het opheffen van het huidige parlement en de nieuwe parlementaire verkiezingen. Het sommetje van één maand plus twee maanden plus 54 dagen brengt Spanje naar eind juni. Omdat de verkiezingen op een zondag gehouden moeten worden zou 26 juni een goede datum zijn.
Kan Spanje die onzekerheid aan?
De vraag is wat voor invloed die lange politieke onzekerheid op Spanje zal hebben. Volgens de waarnemend minister van Economische Zaken De Guindos kan Spanje een maand of zes zonder regering wel aan. Echter onderzoeken en indexen suggereren iets anders. De Eonomische Politieke Onzekerheids Index staat op dit moment op het hoogste niveau sinds de oorlog in Irak in 2003. Experts suggereren dat dit Spanje 126.000 banen zal kosten en een bedrag van 7 miljard euro gaat af van het BBP. Dit is iets wat het land zich niet goed kan veroorloven met een werkloosheid van bijna 21%, wat ruim twee keer het gemiddelde ind eurozone is.
Ingewikkelde klus voor Sánchez
Het wordt een ingewikkelde klus. Partijen hebben herhaaldelijk aangegeven niet met elkaar te willen regeren of een andere partij niet te laten. Zo wil de PP alleen op Rajoy als premier stemmen. Podemos en Ciudadanos onthouden zich van stemmen als de andere partij deelneemt, dus een meerderheid is niet zomaar te verkrijgen. Temeer daar de wat kleinere partijen veelal nationalistische en separatistische wensen hebben ten aanzien van Catalonië of het Baskenland.
Coalitie PP en PSOE?
Ook een coalitie tussen de twee oudgedienden PP en PSOE lijkt onwaarschijnlijk aangezien er amper gesprekken zijn geweest sinds kerstmis. Bovendien heeft Sánchez Rajoy direct beledigd tijdens het grote verkiezingsdebat in december met de opmerking: ‘De premier van Spanje moet een fatsoenlijk persoon zijn en u bent dat niet meneer Rajoy’.