Wat gebeurt er als het echt tot een Brexit komt? Hierover wordt al maandenlang gespeculeerd door voor- en tegenstanders, specialisten op diverse gebieden en de media en niet alleen in Engeland. Niemand weet het precies. Wel duidelijk is dat een mogelijk vertrek van het Verenigd Koninkrijk grote gevolgen zal hebben op Europees niveau en zelfs op internationaal niveau voor de economie, het monetaire beleid en de financiële markten. Niet in de laatste plaats omdat het een precedent kan scheppen voor andere EU-landen, waar het anti-EU-sentiment de laatste tijd flink aan het groeien is.
Presentatie
Omdat er veel Britten in Spanje wonen – het aantal ingeschreven Britten was op 1 januari 2016 253.925 en naar schatting zijn het er totaal ruim 700.000 – organiseerde ABN AMRO Private Banking Spanje in samenwerking met de British Chamber of Commerce Spain (BCCS) op donderdag 12 mei een presentatie over dit onderwerp. Wat zijn de gevolgen voor de Britten die in Spanje wonen? Hoe waarschijnlijk is het dat er straks op 23 juni ‘ja’ gezegd wordt en dat het Verenigd Koninkrijk de EU verlaat? En wat zijn de mogelijke Brexit scenario’s in dat geval en wat gaat het kosten en zijn er ook nog voordelen?
Peiling
Volgens Derek A. Langley, vice-voorzitter van de Andalusische afdeling van de BCCS, ligt het onderwerp politiek erg gevoelig en veroorzaakt veel onrust en angst. Het is de eerste keer dat een EU-lid mogelijk vertrekt. Het referendum is namelijk bindend. Een Brexit heeft serieuze gevolgen en zal wereldwijd Britse expats beïnvloeden. Ook die in Spanje. VK is met 7% de vijfde investeerder in Spanje. Spanje importeert 4,6% uit de VK. De BCCS heeft in een enquete zijn leden over het onderwerp ondervraagd. 30% van de leden deed mee en gaf antwoord op 6 vragen met betrekking tot een mogelijke Brexit. Volgens Langley is de positie van de leden in Spanje duidelijk: een unaniem nee tegen het verlaten van de Europese Unie.
Brexit slecht voor Britse economie
Een overgrote meerderheid van de leden (97%) wil dat VK bij de EU blijft. 80% denkt dat een vertrek uit het blok van samenwerkende landen slecht zal zijn voor de Britse economie. Een grote meerderheid van de leden (80%) denkt dat een Brexit slecht is voor de economie van VK. 78% denkt dat een Brexit een negatief effect zal hebben op de handel tussen Spanje en VK-landen. 70% vindt het een slecht idee en denkt dat een Brexit een negatievere invloed heeft op de Spaanse investeringen in VK, dan andersom. 63% denkt dat de Spaanse investeringen in VK zullen dalen. De leden vinden in meerderheid dat de EU wel hervormingen en verbeteringen moet doorvoeren om het concurrentievermogen te verbeteren, zoals minder bureaucratie, een hervorming van de Europese instituten en een soepeler verlopend besluitvormingsproces.
Exit-fever
Nick Kounis, Head of Macro & Financial Market Research bij ABN AMRO, geeft de visie vanuit de bank. Volgens Kounis is de kans groot dat door een Brexit de ‘exit-fever’ naar andere landen zal overslaan. Daarom is het Britse referendum ook van internationaal belang. Een Brexit zal duidelijk zorgen voor minder toegang voor Britse bedrijven in de Europese markt. Dat heeft vanzelf minder handel tot gevolg. Op langere termijn voorziet Kounis substantiële effecten. De pond zal minder waard worden en dat zorgt weer voor financiële instabiliteit op korte termijn. Kounis zegt dat de pond al in waarde is gedaald en de economische groei in het Verenigd Koninkrijk in het eerste kwartaal van 2016 iets is afgezwakt.
Peiling onder peilingen
Uit een peiling onder meerdere peilingen over de Brexit blijkt dat 44% van de Britten wil blijven en 41% van de Britten de EU wil verlaten. Dat is een ‘close call’. Kounis licht toe dat de opkomst bij het referendum de uitslag grotendeels zal bepalen. Is de opkomst groot, dan betekent dat dat er ook veel jonge mensen stemmen. Britse jongeren neigen eerder naar blijven. Is de opkomst laag, dan bepalen meer oudere stemmers de uitslag en onder die leeftijdsgroep zitten meer Britten die neigen naar een Brexit. Bookmakers op de financiële markten voorspellen eerder een ‘nee’ tegen de Brexit. Toch is het risico volgens Kounis op een Brexit groter dan men geneigd is te denken en dat moet dus zeker serieus genomen worden.
Modellen van samenwerking met EU
Kounis beantwoordt vervolgens de vraag of een Brexit economisch gezien zinvol zal zijn met een ronduit ‘nee’. Hij ziet geen enkel voordeel. Hoe negatief een Brexit zal uitvallen hangt af van het nieuwe model van samenwerking met Europa dat VK zal kiezen. Hij noemt vier mogelijkheden: Allereerst het Noorse model, het land zegt niet lid te zijn, maar is het feitelijk wel. Als tweede optie is er het Zwitserse model met minder regels, maar ook minder toegang in andere handelssectoren dan de dienstverlening. Ten derde kan Groot-Brittannië een vrijhandelsovereenkomst (EVA) afsluiten, waarin alles opnieuw bepaald zal worden. Tot slot kan het land samenwerken volgens de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). In dat geval komt het land wel voor handelstarieven en andere barrières te staan. Anderzijds is VK dan ook niet meer onderhevig aan de regels van de EU. Kounis ziet een Noors model als wenselijk en de vierde optie zal het grootste verlies voor het land opleveren. Vanuit het perspectief van de EU zal een keuze voor het Noorse model niet wenselijk zijn. Het gevaar is dan namelijk dat andere landen dat ook willen.
Nadeel Brezit voor VK
Voor het VK levert het verlies van vrije toegang tot handel met Europa een groot nadeel op. De Europese Unie maakt 24% uit van het wereldwijde GDP. Een derde van de wereldhandel vindt met of in de EU plaats. Bij twee derde van alle cross border investeringen is de EU betrokken. Als mogelijk voordeel van een Brexit voor de VK noemt Kounis dat het dan minder last heeft van de regulering. Dit kan het VK concurrerender maken. De korte termijn impact is dat er veel onzekerheid zal ontstaan op de financiële markten. Belangrijk in dit opzicht is dan of de onderhandelingen over de nieuwe manier van samenwerking soepel verlopen. Kounis denkt dat dit niet het geval zal zijn. Het VK zal het van de EU niet op een presenteerblaadje aangeboden krijgen. Ter illustratie zegt Kounis dat de onderhandelingen tussen Canada en de EU zeven jaar duurden.
Gevolgen voor de rest van Europa
Tot slot gaat Kounis in op de gevolgen van een mogelijke Brexit voor de rest van Europa. Een onderzoek van Ipsos Mori wees uit dat meer dan 50% van de Italianen en Fransen dan ook een referendum over het al dan niet verlaten van de EU in eigen land willen. En van de Italianen zou 48% ja tegen een exit zeggen en 40% van de Fransen willen uit de EU. In eerste instantie betekent een Brexit veel pijn voor VK, maar daarna volgt pijn voor de hele EU als gevolg van een toegenomen fragmentatie en toegenomen anti-EU-sentiment. Dit kan wel opnieuw een eurocrisis in de hand werken.