De overstromingen als gevolg van de hevige regen afgelopen week kostte zes mensen het leven, meer dan 4000 mensen moesten worden geëvacueerd en richtte voor een immens bedrag in 25 gemeenten materiële schade aan. Dit was bepaald niet de eerste keer dat Spanje met noodweer van deze categorie te maken kreeg, volgens het AEMET betrof het deze keer de meest catastrofale regenval van de afgelopen 70 jaar. Dat wijst erop dat het noodweer in Spanje een terugkomend fenomeen is.
Catastrofes
In Orihuela, waar afgelopen week 250 liter regenwater per vierkante meter is geregistreerd, had in 1987 al te kampen met meer dan 300 liter regenwater per vierkante meter. In 1897 kostte een grote overstroming als gevolg van noodweer een duizendtal mensen het leven. Maar ook in de periode tussen deze uitschieters is er meermaals hevig noodweer geregistreerd. Zoals in 1947, toen 31 mensen omkwamen in Santomera (Murcia), een stad die door de regen compleet werd verwoest.
Bekend bij de overheid
De gebieden in Spanje die groot risico lopen op overstromingen zijn bekend bij de ministeries van Landbouw en van Milieubeleid. Deskundigen hebben nu al bestudeerd wat de risico’s zijn van hevige regenval over 10, 50, 100 en zelfs 500 jaar. Deze zogeheten statistische waarschijnlijkheidgegevens geven inzicht in duidelijk begrensde gebieden die een hoog risico lopen op regelmatig terugkerende overstromingen. Het is daarom ook niet heel logisch dat gemeenten besloten hebben deze gebieden te bebouwen voor bewoning.
Vergunningen voor ongeschikt bouwgebied
Atmosferisch fysicus Fernando Jabonero protesteerde al meerdere malen tegen het verlenen van bouwvergunningen door gemeenten in gebieden met een verhoogd risico op overstromingen. Hij stuurde aan milieudeskundigen informatie over 250 verwoeste woningen in een door officiële instanties verklaard overstromingsrisicogebied. Als voorbeeld geeft hij de gemeente Illana (Guadalajara), waar eind jaren tachtig huizen werden gebouwd op risicogrond en waar nog steeds vergunningen voor nieuwe bouwprojecten worden verleend. Het Openbaar Ministerie leidde een onderzoeksprocedure in, maar de zaak werd vroegtijdig afgesloten. Een voor Jabonero onbegrijpelijk besluit. Volgens hem is het de taak van het Openbaar Ministerie om dit soort zaken uit te zoeken. Als voorbeeld geeft hij een uitspraak van het hooggerechtshof van juni jongstleden waarin bepaald is dat bebouwing gepland wordt met het idee dat er pas over 500 jaar sprake is van risico op overstromingen. “Een periode van ongeveer 500 jaar zonder noodweer als uitgangspunt nemen voor het treffen van maatregelen en het invoeren van beperkingen (…) wordt op deze manier volledig beschermd door het rechtssysteem.
500 jaar zonder risico
De uitspraak van het hooggerechtshof wordt zelfs verdedigd met het argument dat 500 jaar als referentie eigenlijk aan de korte kant is, omdat de Europese richtlijn die door de lidstaten gevolgd moet worden, voor dergelijke scenario’s van overstromingen een periode van 1000 jaar in acht neemt.
Duidelijk is in ieder geval dat Spanje niet aan de richtlijn voldoet. In de gemeente Los Alcázeres, waar als gevolg van de overstromingen sprake is van een materiële schade van 100 miljoen euro en waar 500 bewoners geen onderdak meer hebben, zijn alle huizen daterend van 1998 of later, gebouwd op risicogrond voor overstromingen.
Voorspelbaar
“Zware regenval is te voorspellen, er is wetenschappelijk onderzoek voorhanden waaruit de waarschijnlijkheid van het opnieuw optreden van dergelijke catastrofes zoals in dit gebied is af te leiden”, aldus Jabonero. Dat is ook het gevoel dat bij de bewoners in het getroffen gebied heerst. “We voelen ons verwoest en ontmoedigd omdat we weten dat dit weer opnieuw zal gebeuren” aldus een bewoonster van Los Alcázeres.