Vele discussies worden gevoerd in de supermarkt. Niet alleen over de opgraving van Franco uit de Vallei der Gevallenen, of over de zoveelste verkiezingen van een nieuwe Spaanse regering. De laatste tijd is het onderwerp van discussie het verschil in prijs tussen versgeperst sinaasappelsap in de supermarkt of het kopen van sinaasappelen die thuis nog moeten worden geperst. Een liter sinaasappelsap dat in de supermarkt vers wordt geperst kost gemiddeld 3,41 euro. Dit terwijl de twee kilo sinaasappelen die nodig is om een liter sap te produceren 0,42 euro per kilo kost als het fruit direct bij de boer wordt gekocht.
Consumptie en prijzen behoorlijk gestegen
Hoewel het prijsverschil groot is, is er de laatste jaren toch sprake van een explosieve stijging in de verkoop van vers geperste sinaasappelsap. Zumex, een van de voornaamste producenten van machines voor het persen van sinaasappelsap voor supermarkten, laat weten dat in 2018 de consumptie van vers geperst sap met 12 procent is toegenomen en de prijs per liter met 15 procent omhoog is gegaan.
Deze omzetstijging heeft helaas niet geleid tot een betere situatie voor de sinaasappelboeren. Als voorbeeld wordt de regio Valencia genomen. “Onzekerheid heerst omdat het platteland massaal wordt verlaten. De gemiddelde sinaasappelboer is 64 jaar oud. Mensen vertrekken omdat er simpelweg geen geld aan te verdienen valt. Op de korte tot middellange termijn zijn de vooruitzichten zeer slecht,” zo stelt Jenaro Aviñó, directeur van AVA (Valenciaanse Vereniging voor Boeren).
Platteland Spanje verliesgevend
De sector geeft aan dat werken op het platteland verliesgevend is. Het verschil tussen de prijzen is te groot. Supermarkten vragen maar liefst negen keer zoveel voor een liter vers sap. Aviño zegt: “De sector zou kunnen blijven bestaan als er maar 0,10 euro per kilo sinaasappelen meer aan boeren werd betaald. Voor de consument is dit een schijntje en het stelt de boeren in staan om te blijven doen waar ze blij van worden.”
Waarom kunnen de boeren dan niet blijven werken ondanks het feit dat de consument meer vers geperst sap in de supermarkt koopt? Wat gebeurt er tussen het plukken van de sinaasappel en de verkoop ervan in de supermarkt dat er zo’n groot verschil in de prijs zit? Het grote verschil in prijzen kan in verschillende dingen zitten; hoge productiekosten, tussenpersonen en oneerlijke concurrentie vanuit buitenlandse importeurs.
Bedrijven persmachines verantwoordelijk voor crisis?
Zummo en Zummex zijn de twee grootste bedrijven die machines maken en installeren voor het persen van sinaasappels in diverse supermarkten. Zij zijn grotendeels verantwoordelijk voor het feit dat een op de tien huishoudens regelmatig versgeperst sap uit de supermarkt meeneemt. Deze bedrijven hebben machines geïnstalleerd in supermarkten van de Mercadona, Carrefour, Caprabo, Bonpreu, Más y más, Aldi, Ahold, Lidl, Intermarché etc. Hun reikwijdte gaat zelfs buiten de grenzen van Spanje. Ook supermarkten in onder andere Duitsland, Nederland en de Verenigde Staten hebben deze machines staan.
Zijn deze bedrijven dan verantwoordelijk voor de crisis op het platteland en de sinaasappelboeren? “Helemaal niet. Deze bedrijven hebben een toegevoegde waarde omdat ze de consumptie van sinaasappelen juist bevorderen.” aldus Rubén Cohen, communicatiemedewerker van de Federatie van samenwerkende agroalimentatie van Valencia (FECOAV).
Vers sap in enkele seconden
Deze bedrijven hebben één uitgangspunt; het aanbieden van een snel kwaliteitsproduct (vers sap in enkele seconden). Het probleem voor de boeren is niet dat er geen vraag is. In tegenstelling zelfs, want Spanje is het vijfde land in Europa – na Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Polen – dat het meeste sap consumeert. Het probleem is dat het overgrote deel van de sinaasappelen wordt geïmporteerd. Sinaasappels komen uit Zuid-Afrika, Egypte, Marokko, Chili en Argentinië. In die landen liggen de productiekosten en de lonen lager.
Spaanse boer blijft met bijna lege handen achter
Deze tendens zorgt voor problemen bij de sinaasappelboeren. Vorig jaar bleven veel van hun sinaasappelen onverkocht omdat supermarkten het fruit in andere landen goedkoper konden krijgen. Nog een probleem is dat sinaasappelboeren slechts 14 procent ontvangen van wat de consument in de winkel betaalt. Tussenpersonen nemen maar liefst 30 procent van de eindwaarde voor hun rekening en de overige 56 procent is voor de verkoper.
Daarmee trekt de boer dus aan het kortste eind. Boeren vragen zich massaal af hoe het kan zijn dat andere mensen en bedrijven rijk worden van hun sinaasappelen en de boer zelf met vrijwel lege handen achterblijft. Tegelijkertijd vraagt de consument zich al winkelend af waarom hij negen keer zoveel moet betalen voor sap dat direct vers in de winkel wordt geperst dan wanneer hij zelf sinaasappelen koopt en thuis het sapje perst. Vooralsnog is het antwoord te vinden in het gedrag van de consument die liever snel een sapje in de supermarkt koopt dan het fruit direct bij de boer en de behoorlijke concurrentie vanuit het buitenland.