Er lag een groot rotsblok voor, maar ze waren zo gefascineerd dat het ze lukte binnen te komen. Hier werden ze vervolgens tegengehouden door een reeks stalagmieten en stalactieten. Te nieuwsgierig om het hierbij te laten, keerden ze de volgende dag terug met hamers en een paar zaklantaarns, waarmee ze de barrières wisten te verwijderen. Ze werden ze een enorme ruimte gewaar die was gevuld met wonderlijke gevormde rotsen. Opgewonden ging het groepje verder tot het op twee skeletten stuitte. Toen ontstond er paniek. ‘Want wat als wij daar ook begraven zouden worden?’ zo herinnert José Torres, een van de toenmalige jongens, zich.
De vijf avonturiers waren zich op dat moment er nog niet van bewust dat ze op iets van grote wetenschappelijke en historische waarde waren gestuit. In de grot, die veel en veel groter was dan ze aanvankelijk dachten, werden namelijk ook zo’n zeshonder prehistorische schilderingen aangetroffen. In 1985 werd het geheel tot nationaal cultureel erfgoed bestempeld en tot archeologische zone in 2005.
De zestigste verjaardag van de grot wordt dit jaar groots gevierd. De overheidsinstelling die de grot beheert, beschikt hiertoe in 2019 over een budget van 4,3 miljoen euro. Hiervan wordt onder meer een eerbetoon georganiseerd voor avonturiers die de grot zestig jaar geleden ontdekten en daarmee sindsdien jaarlijks honderdduizenden toeristen naar Nerja trekken. In april kunnen bezoekers door een van de ontdekkers worden rondgeleid in de grot.
Op dit moment is een derde van de bijna 300 duizend vierkante meter ruimte in de grot te bezoeken. Jaarlijks komen er 450 duizend mensen op af. In de provincie Málaga trekt alleen het Picasso Museum in de stad Málaga meer bezoekers.
Dankzij het avontuur van de vijf jongens weet men nu dat de grot al 25.000 jaar geleden werd bewoond. Bovendien zijn er nog onderzoeken gaande waarin wordt geschat dat er al sprake is van menselijke aanwezigheid vanaf 40.000 jaar geleden. Elke paar weken worden wel weer nieuwe objecten of elementen ontdekt die relevant zijn voor verschillende etappes in de geschiedenis van de mensheid. Meer hierover kunnen de bezoekers te weten komen in het archeologische museum in Nerja.
Het groepje jongens bestond naast José Torres, destijds 16 jaar, uit Francisco Navas, toen 21 jaar, die het groepje leidde. Hierbij hoorden ook Manuel Muñoz van 18 en zijn broer Miguel van 13. ‘Ik was heel bang’, herinnert Miguel zich, die zestig jaar geleden de kleinste was. De vijfde deelnemer aan het avontuur was José Luis Barbero van toen 15 jaar oud. Hij is in 2007 overleden.
De skeletten lagen in wat nu de Sala de los Esqueletos heet. Nog steeds is men er niet zeker van hoe oud deze zijn. Hoogstwaarschijnlijk komen ze uit het einde van de jonge steentijd. In eerste instantie geloofde niemand het verhaal van de jongens over de vondst. Daarom gingen ze ermee naar school naar hun leraar Carlos Saura die hen wel geloofde. Op 12 juni 1960 werd de grot van Nerja geopend voor publiek. Die dag werd ook de eerste editie van het Muziekfestival in de grot van Nerja gehouden. Dit festival trekt sindsdien jaarlijks veel belangstellenden die in de bijzondere setting kunnen genieten van flamenco-optredens, klassieke muziek en ballet.
De bezoeken door de grot met gids en begeleid door live muziek of een flamenco-optreden gaan vanaf 12 januari van start in 12 verschillende talen. Elke maand van 2019 zal gewijd zijn aan een speciaal aspect, zoals muziek, kinderen of de ontdekkers van de grot. Ook zal er een nachtelijke route worden georganiseerd zonder elektrische verlichting, zodat de bezoekers zich een heuse speleoloog kunnen voelen.
Al sinds 2015 is er een werkgroep die tot doel heeft de grot van Nerja bijgeschreven te krijgen op de lijst met Werelderfgoed van Unesco. Vanaf 2017 is het aantal bezoekers gedaald omdat men minder mensen per dag toelaat. Dit om de grot beter te beschermen en om tegemoet te kunnen komen aan de strenge eisen die Unesco stelt.