Wanneer je meer informatie over iemand wilt hebben, kun je het beste zijn afval bestuderen’, bevestigt archeoloog Darío Bernal in El País. Als dit afval, opgestapeld tot een enorme vuilnisbelt van circa dertig meter hoog, ook nog eens bijna tweeduizend jaar oud is, vormt het een waardevol inkijkje in de economische en sociale omstandigheden van een stad.
Gades, de Romeinse naam van de plaats, was in de Romeinse tijd een belangrijke stad. Daar getuigde het Romeinse theater al van en ook het aquaduct, dat een van de vijf grootsten in het hele Romeinse Rijk was. De recent ontdekte grote openbare vuilnisbelt werd vanaf het jaar 50 v.Chr. ruim een eeuw lang gebruikt. Het afval ligt verborgen vlakbij het strand Playa de la Caleta aan het historische centrum. In de tijd van de Romeinen was dit de haven van de stad.
De vondst werd gedaan onder de fundamenten van El Olivillo, een gebouw dat in 1942 werd gebouwd. Twee jaar geleden begonnen onderzoekers met hun werkzaamheden en werden daarbij aangestuurd door Bernal die professor is aan de UCA en expert in het gebruik van mariene hulpbronnen in de Oudheid.
Bij de graafwerkzaamheden kwamen keramische resten, beenderen (vooral van vis) en verkoolde groenten tevoorschijn. Die resten zijn door ruim vijftig onderzoekers, waaronder archeologen, geologen en biologen, van tien wetenschappelijke instituten, bestudeerd.
Het resultaat van het onderzoek is samengevat in het boek ‘Zeven meter geschiedenis van Cádiz’ en in een reizende expositie onder dezelfde naam die begin april van start is gegaan. Daarin staat dat de vuilnisbelt een afmeting gehad moet hebben van 4.400 tot 12.266 vierkante meter. De vuilnisbelt lag bij de haven op Erytheia, een van de eilanden waarop het oude Gades was gevestigd.
Onder het gebouw El Olivilio is de tot nu toe aangetroffen laag met resten zeven meter hoog. Volgens Bernal was het oorspronkelijke formaat nog veel groter. ‘Het moet een diameter hebben gehad van tussen 75 en 125 meter en een hoogte van zeker dertig meter, zoals een gebouw van acht verdiepingen. De vuilstortplaats was een ijkpunt in de omgeving en minstens even hoog als de vuurtoren. Bernal vergelijkt de afmeting van de Romeinse vuilnisbelt met die van de berg Testaccio in Rome. Er werd vooral afval van de nabijgelegen zoutfabrieken gedumpt. Hier legde men vis in zou voordat deze als handel op de schepen in de haven werden geladen.
De aangetroffen visresten waren afkomstig van tonijn, sardines, ansjovis en zelfs van een walvis. Veel visresten zaten in amforen. Dat zijn taps toelopende kruiken met twee oren die door de Romeinen veel werden gebruikt. Ook werden er beenderen van paardachtigen aangetroffen en afval van werkplaatsen waar paarse kleurstof werd gemaakt met weekdieren uit de omgeving. Eveneens trof men verbrande pijnboomtakken aan, die volgens Bernal een sanitaire functie hadden.
Tussen alle vondsten was er ook een verrassende van een goed bewaard gebleven aarden pot met daarin de resten van een meisje van circa vijf maanden oud. ‘Mogelijk werd zij op illegale wijze hier begraven want iemand op een vuilnisbelt begraven was officieel verboden en kinderen uit de onderlaag van de maatschappij werden niet eens begraven’, zegt Bernal.
Volgens Bernal wijzen de afmeting van de vuilnisbelt en de overvloed aan resten daarin op het grote ‘belang van de economische activiteiten in de haven van Gades in een sleutelperiode van de Romeinse aanwezigheid op het Iberische Schiereiland. Cádiz was toen ‘een van de belangrijkste havens van het westelijke Middellandse Zeegebied. Over enkele maanden zal deze vondst te bezoeken zijn zodat je met eigen ogen kunt zien hoe afval ook een museumstuk kan worden.