Dit moment wordt historisch gezien als de ‘ontdekking’ van Amerika. In de wet die alles omtrent deze feestdag in Spanje regelt, staat omschreven dat op die dag Spanje ‘een proces startte van linguïstische en culturele projectie ver buiten de Europese grenzen’.
Rond het feest bestaat al jaren in toenemende mate controversie. Amerika bestond al toen Columbus er zijn schip aanmeerde. Men vindt dat het continent al circa 14.000 jaar geleden werd ontdekt toen de eerste mensen er voet aan wal zetten. De komst van de Europeanen was voor de inheemse volkeren bovendien geen goed nieuws. Hun land werd gekoloniseerd en een groot deel van de oorspronkelijke bevolking werd uitgeroeid. Historici spreken in dit verband over circa 90 procent. Dat inheemse mensen bezweken werd deels ook veroorzaakt doordat de Europeanen vreemde ziekten naar het continent brachten waartegen ze niet resistent waren. Wie al deze ellende overleefde werd gedwongen het christelijk geloof aan te nemen.
Feest van culturele diversiteit
Om deze redenen zijn diverse landen het feest gaan vervangen door andere die meer overeenkomen met hun oorspronkelijke culturele identiteit. Men eert de inheemse resistentie of herdenkt de strijd om onafhankelijkheid van Spanje. Zo werd in Argentinië in 2010 de Día de la Hispanidad vervangen door de viering van de Día de Diversidad, de Dag van de Culturele Amerikaanse Diversiteit. In Bolivia wijzigde men de dag in 2009 in de Dag van de Dekolonisatie. In Chili wordt op 12 oktober de Dag van de Ontmoeting tussen Twee Werelden gevierd.
Ook in Spanje zijn pogingen gedaan om het feest wat van karakter te veranderen. In 2016 hees de gemeente Madrid de Wipala. Dit is een kleurrijke vlag die inheemse culturen vertegenwoordigt. In de raadsvergadering van Navarra viert men sinds 2017 de Dag van de Inheemse Weerstand. Voorstanders van deze wijzigingen vinden dat op deze manier rekening wordt gehouden met de de verschillende gezichtspunten die rond de historische gebeurtenis bestaan.
De viering in Spanje
Spanje viert het landelijk gezien nog op traditionele wijze met een grote militaire parade in Madrid. Hier nemen – samen met verschillende onderdelen van het Spaanse leger – 88 vliegtuigen en 152 militaire voertuigen aan deel. In totaal 4.000 militairen van de landmacht, de luchtmacht en de marine doen mee, alsook leden van de Guardia Civil, de Nationale politie, de brandweer en de militaire hulpdienst UME.
Voor Pedro Sánchez is het de eerste parade waarin hij als president van Spanje samen met het Spaanse koninklijk paar zal figureren. Ook de prinsessen Sofia en Leonor lopen mee. Verder zijn veel afgevaardigden uit het parlement en de senaat aanwezig en leiders en leden van de grootste politieke partijen.
Afwezig
Grote afwezigen om ideologische redenen zijn de nationale politici en leiders van de regio’s Baskenland, Navarra en Catalonië. De socialistische leider van de Balearen, Francina Armengol en Pablo Iglesias van Unidos Podemos zijn eveneens opvallend afwezig.