De Spaanse Algemene Rekenkamer (Tribunal de Cuentas) is een onafhankelijk orgaan dat de uitgaven van de overheid controleert op rechtvaardigheid en doelmatigheid. Het rapport met de controle van de algemene staatsrekening van 2017 is dinsdag naar het parlement verzonden. Ook al gaat het om het jaar 2017, de Rekenkamer voorziet voor 2018 niet echt een betere situatie.
Omdat er een staatsgarantie geldt voor het sociale zekerheidssysteem, zal een faillissement van het systeem niet dezelfde gevolgen hebben als het voor een privébedrijf zou hebben. Desondanks eist de Rekenkamer dat politieke partijen snel maatregelen nemen.
De situatie van de Seguridad Social die door de instelling in het rapport wordt beschreven, is erger dan het jaar ervoor. Bovendien geldt het negatieve nettoresultaat nu voor het systeem als geheel en met cijfers die oplopen tot ver in de honderden miljoenen euro’s. De oorsprong van deze rode cijfers ligt volgens de Rekenkamer in dagelijkse managementpraktijken.
In 2016 was het negatieve vermogen van de algemene schatkist van de Seguridad Social (TGSS) 176 miljoen euro. Toen nuanceerde de instelling dit cijfer nog door te wijzen op het feit dat het gehele sociale zekerheidssysteem een positief getal liet zien van 4,7 miljard euro. De onderlinge maatschappijen (mutuas) hadden een positieve nettowaarde van 4,9 miljard euro. Deze mutuas hebben nog steeds een soortgelijke waarde, maar zijn daarmee niet in staat om het tekort van 18,5 miljard in de TGSS aan te vullen. Daarmee is er een gat van 13,7 miljard euro. Een privébedrijf zou met een soortgelijk resultaat failliet gaan, maar voor de Seguridad Social geldt een staatsgarantie.
In totaal is het tekort van de instelling sinds 2010 opgelopen tot 100 miljard euro. Dit is voornamelijk het gevolg van de voortdurende verliezen die het systeem leed tijdens de economische crisis. Als de negatieve nettoresultaten van 2010 tot 2017 bij elkaar worden opgeteld komt men uit op een bedrag van 99,5 miljard euro.
Dit is volgens de Rekenkamer het gevolg van dagelijks management omdat de voornaamste inkomstenbronnen voor de sociale zekerheid de sociale premies zijn die bedrijven en zelfstandigen betalen en in mindere mate transfers afkomstig van de staat. Deze zijn onvoldoende om de uitgaven te dekken: werkloosheidsuitkeringen, ziekteuitkeringen en pensioenen.
De Rekenkamer vraagt de partijen die deelnemen aan het Toledo pact om een dringende oplossing. Dit pact was een ambitieuze hervorming van het Spaanse socialezekerheidsstelsel gericht op het stroomlijnen en waarborgen van de toekomst van het Spaanse socialezekerheidsstelsel. Het Toledo pact werd op 6 april 1995 door het Spaanse parlement goedgekeurd.
Geen nieuwe leningen
Gezien het ontbreken van politieke consensus tot nu toe, beveelt de Rekenkamer aan dat ’totdat dergelijke oplossingen kunnen worden geïmplementeerd’, de regering door moet gaan met het verstrekken van ‘overheidsfinanciering’, maar door middel van ‘lopende overdrachten van de algemene overheid en niet door het verstrekken van nieuwe leningen’.
De toezichthouder waarschuwt dat de oplossing van de regering van de PP in 2017 en de PSOE in 2018 om leningen te verstrekken aan de sociale zekerheid zodat deze kan blijven werken, slechts een pleister is geweest, die het drama niet structureel heeft opgelost of het systeem echt heeft ondersteund.
Reservefonds
Wat het reservefonds voor de sociale zekerheid betreft, verklaart de Rekenkamer dat ‘het totale cumulatieve bedrag van voorzieningen van 2012 tot 31 december 2017 74.4 miljard bedraagt, met de boekwaarde van de bestaande activa vanaf die datum van 8.085.4 miljoen. Deze cijfers zijn sindsdien ook verslechterd.