Het kan uit noodzaak, overtuiging of gemak zijn, duidelijk is in ieder geval dat de aanschaf van spullen steeds vaker plaats maakt voor alleen het gebruik van goederen of diensten. Kopen is ouderwets; streamen, huren en delen heeft de toekomst. Ook in een land als Spanje waar traditioneel veel waarde wordt gehecht aan bezit.
Gebruiksrecht in plaats van bezit
Consumenten geven er de voorkeur aan hun geld uit te geven aan het gebruiksrecht van bepaalde diensten op ieder door hen gewenst moment. Diverse deelplatforms faciliteren deze maatschappelijke trend die gevolgen heeft voor de economie en meer risico voor de werkgelegenheid met zich meebrengt. Ook voor de overheid is de economische activiteit op de deelplatforms moeilijker te reguleren dan binnen het traditionele bedrijfsleven.
Vooral jongeren
In plaats van spullen zelf aan te schaffen zijn al miljoenen mensen overgegaan tot huren of het betalen voor toegang tot bepaalde diensten. Het zijn vooral de jongeren die over het algemeen een digitale mind set hebben, minder geld te besteden hebben en ook vaker bewust omgaan met het milieu waardoor zij minder waarde hechten aan bezittingen. Niet alleen huizen en auto’s, maar ook kleding, werkruimtes, softwarelicenties, klusmateriaal, meubels, huishoudelijke apparaten etc. worden niet meer gekocht, maar gehuurd.
Geen eigen auto meer
De trend is echter het duidelijkst zichtbaar in de autosector. De auto fungeert voor jonge mensen niet langer als statussymbool: in 2006 had nog 11,25% van de jongeren onder de 29 een eigen auto, in 2018 was dit nog maar 6,94%. In plaats van leningen aan te gaan en geld weg te moeten leggen voor dure onderhoudsbeurten, wordt massaal gekozen voor bemiddeling via platforms als carsharing, Car2go of Zity. Dat loont inderdaad de moeite: in Spanje wordt per jaar gemiddeld 7000 kilometer per auto gereden, dat komt aan kosten neer op 5.200 euro voor het rijden in een eigen auto versus 2.900 euro als de auto wordt gehuurd.
Netflix en Spotify
De trend is ook duidelijk zichtbaar in de boeken-, film-, en muzieksector. Favoriete boeken, muziek en films staan niet langer thuis in de kast, maar worden opgeslagen in een cloud. Er is vrijwel geen huishouden meer denkbaar zonder abonnement op streamingsdiensten als Netflix of Spotify. Wereldwijd zijn er liefst 140 miljoen Netflix- en 108 miljoen Spotify-abonnees.
Vervoer en toerisme
In Spanje zijn 400 deelplatforms actief waar diensten worden aangeboden volgens drie verschillende modellen: samenwerking, vraag en aanbod van goederen en toegang tot bepaalde diensten. De meeste activiteit vindt plaats in de categorie vervoer en toerisme op platforms als Airbnb en Rentalia. Het aandeel van de deelplatforms in het Spaanse bruto binnenlands product (bbp) is nu al 1,4%. Mogelijk is dit percentage in 2025 verdubbeld. De groei in de afgelopen drie jaar is enorm: in 2016 was het aandeel nog maar 0,3% van het bbp.
Bezit versus ervaring
Toch zijn de lagere kosten niet de enige drijfveer voor de economische verandering. Ook de milieuproblematiek speelt daarbij een belangrijke rol. Mensen zijn op zoek naar mogelijkheden voor het recyclen van goederen en, als derde verklaring voor de trend, ook naar het kunnen gebruiken van steeds andere goederen waarbij het genot niet bestaat uit het bezitten, maar om het meemaken van speciale gebeurtenissen.
Kleding
Een betrekkelijk nieuw fenomeen binnen de deeleconomie is het huren van kleding. Volgens berekeningen zal hier in 2012 wereldwijd bijna 2 miljard dollar in omgaan. In Spanje is in deze branche onder andere Ecodicta actief. Hier kunnen tussen de 5 en 12 kledingstukken worden gehuurd om tussen de 12 en 30 dagen te dragen voor een bedrag tussen 50 en 90 euro.
De impact van de gebruikerstrend op de economie en het bedrijfsleven is groot, maar hoe groot die is, is tot dusver nog niet te berekenen. De veranderingen op microniveau laten pas op langere termijn een effect zien op macroniveau. Wel is al duidelijk dat het een belangrijke invloed zal hebben op de inflatie, de productie en werkgelegenheid. Maar ook op de privacy, gebruikers laten immers overal hun persoonlijke gegevens achter waardoor gemakkelijk te achterhalen is welke leefstijl iemand erop nahoudt. Daarbij zijn mensen zich er niet altijd van bewust dat hun gegevens mogelijk in handen komen van cybercriminelen.