Rajoy kwam met een robuuste verdediging van zijn optreden ten opzichte van de Catalaanse crisis rond de onafhankelijkheid. Hij wees de separatistische politici aan als schuldigen van het politiegeweld dat plaatsvond op 1 oktober 2017.
De Spaanse politie trad hardhandig op tegen Catalanen die hun stem wilden uitbrengen op de vraag of Catalonië verder moest als onafhankelijke natie. Een overgrote meerderheid van 90 procent stemde voor onafhankelijkheid bij een opkomst van 40 procent. De stemming werd overschaduwd door zwaar politiegeweld. Agenten vielen met geweld kiesbureaus binnen en in Barcelona schoot de politie met rubberkogels om mensen uit elkaar te drijven. Er zouden ruim 800 gewonden zijn gevallen. Ook raakten 33 leden van de Guardia Civil en nationale politie gewond.
Op basis van het bewijs dat werd opgevoerd in de rechtszaak tegen de 12 Catalaanse leiders zei Rajoy dat de verantwoordelijkheid voor de gewonden te zoeken is bij de leden van de afscheidingsregering van de voormalige Catalaanse president Carles Puigdemont.
‘Als zij mensen niet hadden opgeroepen om te komen stemmen in een illegaal referendum en geen besluiten hadden genomen waarmee ze wetten overtraden, dan had noch u, noch ik de verwondingen hoeven te zien van sommige burgers en een aantal leden van de veiligheidsdiensten’, zei Rajoy woensdagmiddag tegen de verdediging van de Catalaanse beklaagden in het Hooggerechtshof in Madrid.
Nadat in de rechtbank een video werd getoond waarop mensen hun verwondingen lieten zien voor diverse tv-camera’s zei Rajoy: ‘Ik betreur dat ten zeerste. Ik vind dit en andere geen leuke beelden. Dat is waarom ik denk dat politiek leiders de plicht hebben om ervoor te zorgen dat de voorwaarden voor dit soort beelden niet ontstaan’.
In zijn verdere verklaring verdedigde de voormalige Spaanse premier herhaaldelijk het besluit van zijn regering om de ongekende stap te nemen om de Spaanse grondwet te gebruiken om Puigdemont en zijn regering te ontslaan en directe controle over de regio op zich te nemen.
‘Ik denk dat we voorzichtig waren’, zei Rajoy, die ook benadrukte dat hij altijd overvloedig helder is geweest tegen zowel Puigdemont als zijn voorganger Artur Mas over het feit dat de Spaanse overheid nooit een unilateraal referendum zou accepteren. ‘Ze wisten vanaf de eerste ontmoeting die ik had met de heer Mas dat ik geen referendum zou accepteren dat de nationale soevereiniteit en de eenheid van Spanje zou elimineren’.
Negen van de gedaagden, waaronder de voormalige vice-premier van Catalonië, Oriol Junqueras, de voormalige voorzitter van het Catalaanse parlement Carme Forcadell en twee invloedrijke grassroots activisten Jordi Cuixart en Jordi Sánchez worden beschuldigd van rebellie. Hierop staan gevangenisstraffen tot 25 jaar. Andere aanklachten zijn misbruik van publieke middelen en opruiing.
De verdediging van de Catalaanse politici richt zich op het ondermijnen van de rebellie-aanklachten. Onder de Spaanse wet wordt rebellie gedefinieerd als ‘gewelddadig en publiekelijk in opstand komen’. Hun argument is dat geen van de gedaagden bij geweld betrokken is geweest tijdens het proces waarin ze onafhankelijkheid nastreefden. Junqueras zei hierover twee weken geleden dat hij een ‘politiek gevangene’ is die terechtstaat voor zijn ideeën.