De Spaanse regering onder leiding van socialist Sánchez heeft alles gereed om de stoffelijke resten van de dictator te verwijderen uit het enorme grafmonument in Valle de los Caídos nabij Madrid en de verplaatsen naar het familie-pantheon op de begraafplaats van het koninklijk paleis El Pardo, eveneens in Madrid. Hier ligt ook Franco’s echtgenote Carmen Polo begraven. Dat paleis is eigendom van de Spaanse staat en wordt beheerd door het Nationaal Erfgoed-agentschap.
Juridische bronnen aangehaald door de krant El Confidencial voorzien dat de argumenten van de familie om de opgraving stil te leggen gehoord zullen worden door de vijf magistraten van het Hooggerechtshof. Een verplaatsing van de stoffelijke resten naar een andere locatie in de toekomst wordt niet uitgesloten.
Juridisch problemen
Vanaf het begin dat het besluit van de regering om Franco’s resten op te graven en te verplaatsen werd goedgekeurd in het parlement, stuitte dit op juridische problemen en weerstand van de familie. Toch heeft de regering de voorbereidingen voor de opgraving en verplaatsing doorgezet. Afgelopen 11 mei werd er een koninklijk besluit aangenomen waarmee de begravenisrechten die de instelling had op het pantheon in El Pardo werden losgekoppeld van het nationale erfgoed. Met die wijziging kan de regering het besluit tot herbegraving nemen zonder afhankelijk te zijn van het agentschap voor nationaal erfgoed.
Geen rechtvaardiging voor koninklijk besluit
De advocaat van de familie ging echter in beroep tegen het koninklijk besluit met als voornaamste argument dat het hier niet gaat om een zaak van buitengewone en dringende noodzaak. Iets dat wel nodig is om het nemen van een koninklijk besluit te kunnen rechtvaardigen. Een koninklijk besluit kan volgens de advocaat niet uitgevaardigd worden als dat de rechten en fundamentele vrijheden van de familie beïnvloedt. In dit geval gaat het om het recht op vrije religie, recht op persoonlijke intimiteit en recht op gelijkheid voor de wet.
Regering niet bevoegd
Verder is de regering volgens de advocaat niet bevoegd om de opgraving te doen. Het besluit zou genomen moeten worden door de kerkelijke authoriteiten ofwel de Basilica de la Santa Cruz in de Valle de los Caidos, waar de dictator begraven ligt. Ook zou er toestemming moeten komen van de authoriteiten van de regio Madrid omdat die bevoegd zijn op het gebied van gezondheidszorg rond stoffelijke overschotten.
Twee scenario’s
Als het Hooggerechtshof de voorzorgsmaatregelen geëist door de familie oplegt, zal de opgraving tot nader order worden uitgesteld. Worden deze niet opgelegd, dan zal de opgraving worden doorgevoerd en zijn er twee scenario’s: dat het finale oordeel ten gunste van de regering uitvalt en in dat geval zijn er geen gevolgen; of dat de regering geen gelijk krijgt en in dat geval zou het lichaam van de dictator moeten worden teruggebracht naar de Vallei der Gevallenen.
Omstreden
Franco liet de Vallei der Gevallenen tussen 1940 en 1958 bouwen door ruim duizend krijgsgevangenen. In de Vallei der Gevallenen zijn de lichamen van minstens 33.815 slachtoffers geborgen; slachtoffers van zowel de nationalistische kant als vanuit de republikeinse kant. Het is een van de meest omstreden plekken in Spanje. Oorspronkelijk was het mausoleum een monument voor de slachtoffers aan nationalistische zijde en bedoeld als laatste rustplaats voor Franco. Pas vanaf 1958 mochten er ook republikeinse slachtoffers worden begraven. Doordat de krijgsgevangenen die de Valle de los Caidos moesten bouwen, werkten in erbarmelijke omstandigheden kwamen velen ervan om het leven. De basiliek vormt een toeristische trekpleister. Jaarlijks komt er ruim een half miljoen bezoekers op af. Hen wordt echter ter plaatse niets verteld over de omstandigheden waaronder de basiliek tot stand kwam. Daarbij trekt de basiliek nog steeds veel aanhangers van het Franco-regime. Van de duizenden republikeinse slachtoffers die er begraven liggen, gebeurde dat bij de meeste daarvan zonder toestemming of medeweten van hun familie. In 2018 werden voor het eerst via een rechter resten van familieleden uit het mausoleum opgegraven om ze elders onder te kunnen brengen. In de vallei herinnert alles aan de sterke binding tussen de Spaanse katholieke kerk en de dictatuur.
Lees ook:
Mausoleum dictator Franco is een ‘belediging voor de slachtoffers’
Nieuwe Spaanse regering wil resten Franco uit Vallei der Gevallenen halen
Spaans parlement geeft groen licht voor opgraven Franco’s resten
Vaticaan verzet zich niet tegen opgraving Franco