De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met het Rijksmuseum. In het najaar verhuist de tentoonstelling naar Amsterdam en is daar nog te zien van 11 oktober 2019 tot en met 19 januari 2020.
Dit ambitieuze project van de twee grote musea uit Madrid en Amsterdam omvat belangrijke meesterwerken van de Hollandse en Spaanse kunst uit de zestiende en zeventiende eeuw. Liefst 72 werken zijn er te zien, voornamelijk afkomstig uit het Prado en het Rijksmuseum, 15 daarvan komen uit het Mauritshuis in Den Haag, de National Gallery in Londen en het Metropolitan Museum of Art in New York.
Uniek aan deze bijzondere tentoonstelling is het vergelijk tussen de werken van de Hollandse en de Spaanse meesters. In historisch artistiek perspectief lopen beide tradities sterk uiteen, maar toch is er een opmerkelijke overeenkomst waar te nemen als de werken naast elkaar te zien zijn. Het verschil tussen de beide naties blijkt dan in de schilderkunst minder groot te zijn dan altijd is gedacht.
Oog voor overeenkomsten Spaanse en Nederlandse kunst
De tentoonstelling ‘Velázquez, Rembrandt y Vermeer. Miradas afines’ is een uitnodiging voor de bezoeker om niet alleen oog te hebben voor de immense schoonheid en relevantie van de 72 topwerken uit de zeventiende eeuw, maar vooral ook om de kunst van beide landen met elkaar te vergelijken. Lang is er gedacht dat de kunst uit diverse Europese landen logischerwijs ook heel verschillend van elkaar moest zijn. Dat Velázquez bijvoorbeeld wel heel erg ‘Spaans’ en Rembrandt juist typisch ‘Hollands’ schildert. Dit inzicht vindt zijn oorsprong in de invloed van de nationalistische ideologie uit de negentiende en twintigste eeuw op de manier waarop kunst uit die tijd begrepen werd. Bij de bestudering van kunst werd juist grote waarde gehecht aan de verschillen in de werken uit de diverse naties. Hierdoor is er weinig oog geweest voor hetgeen de Europese werken met elkaar gemeen hebben.
Dit gaat zeker op voor de Spaanse versus de Hollandse kunst uit de zeventiende eeuw: in een tijd waarin beide landen in oorlog waren met elkaar en in niets op elkaar leken, moest de kunst wel onderscheidend zijn. Echter, de invloed van de Vlaamse en Italiaanse schilderkunst die bepalend was voor de hele Europese kunst, werd zowel door Spanje als door Nederland op eenzelfde wijze geïnterpreteerd. Beide landen stonden open voor een ontwikkeling in de schilderkunst die zich verre hield van idealisme en eerder geïnteresseerd was in realistische weergaven van objecten en manieren waarop deze te presenteren.
De schilders van de werken die in de tentoonstelling te zien zijn hebben niet de intentie gehad hun natie te verbeelden en te presenteren. Ze wilden uiting geven aan een manier van schilderen die door alle Europese meesters werd gedeeld.
Informatie over de tentoonstelling in het Rijksmuseum: Rembrandt, Velázquez. Nederlandse en Spaanse meesters.