Omdat de incubatietijd kan oplopen tot enkele jaren, worden de symptomen door dierenartsen niet altijd in verband gebracht met een verblijf in het middellandse zeegebied.
Wat is leishmaniose?
Leishmaniose (of Leishmaniasis, Leishmania of zandmugziekte) is een ziekte die veroorzaakt wordt door de Leishmania-parasiet en overgebracht wordt door een stekende zandvlieg die met de parasiet besmet is. De zandvlieg is een soort mug met de wetenschappelijke naam Phlebotomus. Het is een piepkleine, strogele mug, die door zijn formaat en geruisloze vlucht moeilijk waarneembaar is.
Waar komt de zandvlieg voor?
Binnen Europa komt de zandvlieg voor in de mediterrane landen. In Spanje vooral in de regio’s Aragon, Catalonië, Madrid, de Balearen, Levant, Murcia, Andalusië, Castillië-La Mancha, Extremadura en Castilla y León, maar ook in de rest van Spanje. Het insect houdt zich voornamelijk op in holen van dieren, grotten en bodemspleten, boomholtes, vervallen huizen, afvoerbuizen en rioolbuizen. In sommige gevallen leeft hij ook in slecht geventileerde kelders, holtes in schuttingen of veestallen.
Is de zandvlieg gevaarlijk voor de mens?
Hoewel mensen leishmaniasis kunnen oplopen als ze gestoken worden door een besmette zandvlieg, zijn hiervan in het middellandse zeegebied nauwelijks gevallen bekend. De ziekte komt bij mensen vooral voor in Zuid-Amerika, Afrika en India. In het middellandse zeegebied loopt vooral de hond het risico gestoken en ziek te worden.
Hoe voorkom ik gestoken te worden door de zandvlieg?
Je kunt jezelf tegen de zandvlieg beschermen door insectenwerende middelen en horrengaas te gebruiken. Omdat de zandvlieg vooral actief is tijdens de avondschemer en de eerste uren van de nacht kun je op dat moment beter niet met blote armen en benen buiten lopen.
Hoe bescherm ik mijn hond tegen de zandvlieg?
Ga regelmatig op controle bij een dierenarts die je kan adviseren over het gebruik van insectenwerende middelen zoals een Scalibor halsband of pipetjes. In sommige gevallen is vaccinatie mogelijk (CaniLeish van Virbac), maar dit biedt geen 100% bescherming en werkt pas twee maanden na de inenting. Laat je hond niet buiten slapen en behandel het hondenhok met insecticiden of insectendodende verf. Ga naar een dierenarts wanneer je hond slijmbeursontstekingen of huidwonden krijgt die niet meer goed genezen. Win ook advies in als je hond lusteloos wordt, sterk vermagert of extreem lange nagels krijgt.
Hoe herken ik de ziekte en hoe wordt deze behandeld?
Er bestaan verschillende varianten van de ziekte, met uiteenlopende symptomen zoals zwerende huidwonden, aantasting van organen als milt, lever en beenmerg of bloedarmoede. Andere symptomen zijn koorts, gewichtsverlies en pijnlijke gewrichten. De ziekte is bij mensen goed te behandelen. Bij honden kan de ziekte nog niet genezen worden, maar er zijn wel medicijnen die de ziekte voor langere tijd kunnen afremmen, zoals Allopurinol of een injectiekuur met Glucantime.
Kunnen andere dieren ook gastheer zijn voor leishmaniose?
Uit onderzoek is gebleken dat, naast honden, ook hazen gastheer kunnen zijn, maar zij blijken geen actieve rol te spelen in de verspreiding van leishmaniose. Onthoud dat honden en hazen de ziekte niet rechtstreeks kunnen overbrengen; dit gaat altijd via de zandvlieg.
Wanneer is het risico op een steek van de zandvlieg het grootst?
Het risico is het grootst in de warmste periode, van mei tot oktober. In de winter bevinden de zandvliegen zich in het larvenstadium en kunnen ze de ziekte niet overbrengen. De zandvlieg is vooral actief vanaf het moment dat het gaat schemeren tot middernacht. Tijdens die avonduren kun je je hond het beste binnen houden. Zonder bescherming loopt je hond tussen de 3% en 18% kans leishmaniasis op te lopen in Spanje.
Meer weten?
Wil je meer weten over leishmaniose en de zandvlieg, lees dan deze folder (in het Spaans) of vraag je dierenarts om meer informatie.