Afgelopen dinsdag gaf diëtist Julio Basulto zijn mening in een artikel over de drie meest gegoogelde diëten. Diëten zijn razend populair in Spanje, zo blijkt uit Google Trends. De populariteit komt echter eerder de dieetgoeroes zelf, dan de gezondheid van de Spanjaarden ten goede. Het probleem is het gebrek aan wetenschappelijk onderbouwing, maar belangrijker nog: een verkeerde doelstelling.
Díaita
Montserrat Jufresa, hoogleraar Oudgrieks aan de Universiteit van Barcelona, zei in een interview van maart dit jaar dat het Oudgriekse woord Díaita refereert aan een levensstijl waarbij naar evenwicht wordt gestreefd tussen lichaam, geest en ziel. Het woord had eerder een ethische dan een esthetische waarde: een mooi lichaam gaat samen met een goed karakter. Het refereert aan een permanent gezond voedingspatroon, dagelijkse lichaamsbeweging, een goede verstandhouding met de medemens en respect voor het milieu. Van dit nobele streven is tegenwoordig niet veel meer overgebleven. Nu betekent het woord dieet, voor de Grieken incluis, een tijdelijke restrictie van bepaalde voedingsmiddelen om snel gewicht te verliezen en later weer in slechte gewoontes terug te vallen.
Welk dieet is effectief?
Een van de meest gegoogelde zinnen is: ‘Welk dieet is effectief?’ Voor de dieetgoeroes die met hun wonderdiëten van alles beloven vormt de combinatie van het woord ‘dieet’ met het woord ‘effectief’ een prima stel. Maar, uitgaande van de oorspronkelijke betekenis van het Oudgriekse díaita, hebben ‘dieet’ en ‘effectief’ juist helemaal niets met elkaar te maken.
Dieetgoeroes baseren zich op het feit dat de meeste mensen geen kennis hebben over voeding en met weinig inspanning in korte tijd veel kilo’s willen kwijtraken. Hun wonderdiëten vormen volgens de Spaanse overheid een risico voor de volksgezondheid.
Ideaal gewicht
De Spanjaarden zien dat risico niet; volgens Google Trends zijn het Alkalinedieet, het dieet van dokter Perricone en het 5:2 vastendieet de meest gezochte diëten op internet. Met het woord ‘effectief’ wordt gezocht naar een dieet dat zo snel mogelijk naar het ‘ideaal gewicht’ leidt. Iemand een ‘ideaal gewicht’ aanpraten is niet alleen oplichterij maar is ook nog eens bijzonder slecht voor het zelfbeeld. Het doel van afvallen moet niet het uiterlijk zijn, maar het verbeteren van de gezondheid.
Het alkalinedieet
Het alkalinedieet staat volgens Google Trends op nummer één. Ondanks de bedenkingen van oncologen, is dit dieet populair onder kankerpatiënten. De wetenschappelijke basis is flinterdun: we moeten voedingsmiddelen eten die matchen met de zuurtegraad van het bloed. Zo moeten zure en basische voedingsmiddelen met elkaar in evenwicht zijn. Dit wordt als gezond beschouwd, omdat het heel ‘natuurlijk’ is. Het Amerikaans Instituut voor Kankeronderzoek heeft in 2008 echter aangetoond dat onze voeding geen enkele invloed heeft op de zuurtegraad van het bloed.
Het dieet van dokter Perricone
Op de tweede plaats staat het dieet van dokter Perricone, een Amerikaanse dermatoloog. Wanneer een dieet de eigennaam van een arts draagt, is het oppassen geblazen. Artsen hebben een bepaalde reputatie en hun autoriteit kan een gevaarlijke aantrekkingskracht hebben: mensen nemen dingen vaak klakkeloos van hen aan. Perricone spreekt over een ideaal gewicht dat binnen korte tijd, namelijk drie dagen, bereikt kan worden. Hij geeft een lijst van goede en verboden voedingsmiddelen. Een belangrijk bestanddeel uit het dieet is wilde zalm. Daarbij schrijft hij nog dure voedingssupplementen voor.
Het 5:2 vastendieet
Op de derde plaats staat het 5:2 vastendieet, waarvan op het internet verschillende varianten te vinden zijn. Het principe is dat de helft van de tijd naar wens gegeten en gedronken mag worden en de andere helft wordt gevast. Er wordt met pseudowetenschappelijke termen geprobeerd te overtuigen dat deze manier de enige goede is. In 2013 publiceerde het Engelse gezondheidsportal NHS Choices dat het 5:2 vastendieet niet effectief en evenmin veilig is.
Gemeenschappelijke kenmerken
Alle drie de diëten hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerken. De principes zijn niet gebaseerd op wetenschappelijke inzichten, er zijn geen bewijzen dat het effectief en veilig is, de zogenaamde natuurlijke werking wordt als waarheid gebracht, er worden irreële beloftes gedaan, er zijn toegestane en verboden voedingsmiddelen en er worden supplementen gepromoot die door de dieetgoeroe zelf verstrekt worden. Bovendien gaan mensen geheel zelfstandig, zonder professionele begeleiding, met de diëten aan de slag.
De wonderdiëten zijn eigenlijk een belediging voor ieder weldenkend mens. Want als iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dat meestal ook. Mensen die gewicht willen verliezen kunnen beter niet aan een dieet beginnen. Het is verstandiger om een arts te raadplegen die vaststelt of er daadwerkelijk sprake is van overgewicht en de gehele gezondheidstoestand in ogenschouw neemt. Daarna kan samen een voedingsdeskundige naar een gezondere leefstijl worden gekeken. Niet het volgen van een dieet, maar het aanpassen van de leefstijl zal leiden tot het wonder. Daar hadden de Oude Grieken een naam voor: díaita.