De cijfers in een rapport van de milieugroep Ecologistas en Acción tonen een beter beeld. Op basis daarvan kan gesteld worden dat in 2017 38% van de bevolking in Spanje was blootgesteld aan hogere niveau’s van luchtvervuiling dan bij wet is toegestaan. Het gaat dan om 17,5 miljoen Spanjaarden, of twee op de vijf personen.
De gegevens die zijn verzameld door 783 meetstations in Spanje werden vrijgegeven door regio’s en gemeentes. De lucht in Spanje voldoet al vele jaren niet aan de gestelde normen. De situatie op alle vervuilende stoffen verslechterd. De economische crisis bracht daar echter verlichting in doordat er minder transport was, minder vervuilende uitstoot uit industrie en elektriciteitsproductie. Sinds 2015 is die tendens echter weer omgeslagen. Daarbij komt dat de duurzame energieproductie er de afgelopen tien jaar nog niet zo slecht heeft voorgestaan.
Het jaar 2017 was bovendien ongunstig omdat dat het warmste en op één na droogste jaar was sinds gegevens hierover worden vastgelegd. Volgens het rapport van Ecologistas en Acción is ook 59% van de vegetatie in Spanje blootgesteld aan teveel luchtvervuiling. Het gaat om een oppervlak van 296.000 vierkante kilometer.
Alle vervuilende stoffen – vooral veroorzaakt door het verkeer of de verbranding van fossiele brandstoffen – zijn verslechterd. Hier gaat het om de zwevende deeltjes die het meest schadelijk zijn voor de gezondheid en om stikstofdioxide (geproduceerd door de uitlaatpijpen van auto’s) en zwaveldioxide (geassocieerd met brandende steenkool) is gestegen. Troposferische ozon verspreidde zich het meest en trof een groter aantal mensen. Dit is een stof die in de atmosfeer wordt gevormd door de chemische reactie van andere verontreinigende stoffen en zonlicht.
Volgens de wetgeving zijn luchtkwaliteitsplannen verplicht. Desondanks constateert Ecologistas en Acción dat ‘slechts zes of zeven autonome regio’s hierover beschikken’. Eerder dit jaar dreigde de Europese Commissie Spanje aan te klagen bij het Hof van Justitie wegens de herhaaldelijke schendingen van de richtlijn over luchtkwaliteit. Door de invoering van strengere maatregelen in Madrid en Barcelona wist de regering hieraan echter te ontsnappen.
De coördinator van de afdeling luchtkwaliteit van Ecologistas en Acción laat weten dat zijn organisatie waakzaam blijft. ‘De genomen maatregelen staan voorlopig alleen nog maar op papier. En zowel in Madrid als in Barcelona zijn er verkiezingen, waardoor we niet zeker weten of de maatregelen ook toegepast gaan worden.’ Voor het echte bestrijden van de luchtvervuiling zijn structurelere maatregelen en maatregelen op lange termijn nodig’.
In Andalusië meten 111 stations hogere waarden van de vervuilers dan acceptabel is. Het is het slechtst rond het industriegebieden in Carboneras (Almería), de baai van Algeciras (Campo de Gibraltar), Puente Nuevo in Córdoba en in Huelva. Ook de lucht in de stadscentra van Córdoba, Málaga, Granada en Sevilla voldoet bij lange na niet aan de acceptabele waarden.
In de afgelopen tien jaar zijn naar schatting 93.000 mensen vroegtijdig overleden als gevolg van de luchtverontreiniging. Dat is veel meer dan het aantal verkeersdoden in dezelfde periode.