Hoeveel mensen zijn er in Spanje overleden aan Covid? Van de 80.000 door Gezondheid erkende slachtoffers tot de 88.000 van de INE
JORGE MILLÁN NIEUWS21.06.2021 – 06: 09H
Het officiële cijfer dat door het ministerie van Volksgezondheid wordt verstrekt, is 80.652 doden. De MoMo verhoogt dat cijfer tot 86.431 sterfgevallen extra door welke oorzaak dan ook en het Spaanse bureau voor de statistiek INE berekent 88.412 meer sterfgevallen dan in 2019. De krant 20Minutos publiceert deze getallen in een artikel op maandag 21 juni.
Het exacte aantal mensen achterhalen dat is overleden als gevolg van de pandemie – hetzij omdat ze ziek zijn geworden, hetzij door de indirecte gevolgen ervan – is volgens 20Minutos praktisch onmogelijk. We zullen nooit precies weten hoeveel levens het coronavirus heeft geëist, maar verschillende bronnen stellen in staat om een dat aantal te benaderen en concluderen dat om 80.000 tot 88.000 dodelijke slachtoffers gaat. Het ministerie van Volksgezondheid geeft de laagste schatting.
Het ministerie van Volksgezondheid, het Daily Mortality Monitoring System (MoMo) en het Instituut voor de Statistiek (INE) maken de drie belangrijkste schattingen van de mortaliteit in Spanje, terwijl Eurostat in het Europese kader maandelijks overzichten publiceert van de landen van de Europese Unie die vergelijkingen vergemakkelijken.
De laatste berekening van Volksgezondheid brengt de nationale sterfte op 80.652 mensen; die van de MoMo op 86.431 en die van de INE op 88.412. Eurostat schat dat 19,1% meer mensen zijn overleden in de maanden van de pandemie dan verwacht in Spanje. Om te begrijpen waar het verschil tussen deze vier bronnen vandaan komt, wordt gekeken naar de belangrijkste nuances die ze onderscheiden.
Ministerie van Volksgezondheid: 80.652 doden
De gegevens die Volksgezondheid in haar dagelijkse rapporten publiceert, zijn de meest directe bron voor inzicht in de evolutie van de sterfte. Door hun snelheid van publicatie zijn het echter ook de minst nauwkeurige cijfers. Elke dag wordt het totale aantal mensen dat is overleden en een positieve coronatest heeft gehad gerapporteerd. Vrijdag 18 juni ging het om 80.652 personen.
Deze informatie wordt aan het landelijk ministerie van Volksgezondheid verstrekt door de autonome gemeenschappen via een computerplatform SiViES, dat wordt beheerd door het Nationale Centrum voor Epidemiologie (CNE). Voor elk geval van coronavirus dat de gemeenschappen detecteren, wordt een bestand geopend en in het systeem geladen.
Op deze manier, als het totaal van één dag wordt afgetrokken van de vorige, is het mogelijk om te weten hoeveel meer mensen zijn overleden aan het coronavirus, maar deze berekening geeft niet de werkelijke datum van overlijden weer. Dat duurt meestal iets langer om te achterhalen. Tegelijkertijd stelt de CNE een reeks op met overlijdens gerangschikt op overlijdensdatum. Deze statistiek geeft een veel nauwkeuriger beeld van hoe de sterfte over de tijd is verdeeld.
MoMo: 86.431 meer doden
Het Gezondheids Instituut Carlos III (Isciii), dat ook afhankelijk is van het ministerie van Volksgezondheid, voert een andere berekening van de pandemische mortaliteit uit die volgens sommige stemmen completer is, omdat deze ook licht werpt op de indirecte gevolgen van het coronavirus.
Het zogenaamde Dagelijkse Mortaliteit Monitoring Systeem (MoMo) is door het ministerie in 2004 in het leven geroepen om “elke gebeurtenis van mogelijk belang voor de volksgezondheid” te kunnen detecteren op basis van variaties in de aantallen doden die dagelijks bekend zijn. Tot voor de pandemie werd het vooral gebruikt om de effecten van hittegolven en seizoensgriepepidemieën te monitoren.
Het MoMo is gebaseerd op gegevens van de 4.000 geautomatiseerde burgerlijke standplaatsen in Spanje, die alle provincies omvatten en 93% van de nationale bevolking vertegenwoordigen. Dit systeem produceert een statistisch model op basis van gegevens van voorgaande jaren van wat zou worden beschouwd als de normale sterftecurve. Als er significante opwaartse of neerwaartse afwijkingen zijn, worden deze gedetecteerd en weerspiegeld.
Dit systeem schat dat er tijdens de pandemie 86.431 meer mensen zijn overleden dan onder normale omstandigheden zou worden verwacht. Het gaat om een buitensporige sterfte die over vijf perioden wordt gespreid. MoMo geeft 5.579 meer sterfgevallen aan dan het ministerie van Volksgezondheid. Het gaat meestal om sterfgevallen die plaatsvonden tijdens de eerste golf maar niet werden geregistreerd vanwege de instorting van het gezondheidssysteem.
INE: 88.412 meer doden dan in 2019
Sinds juni vorig jaar publiceert de INE elke twee weken een experimentele statistiek om ook de gevolgen van de pandemie op de nationale sterfte te monitoren. Het systeem is ook gebaseerd op overlijdensgegevens uit de burgerlijke stand en biedt een vergelijking met voorgaande jaren.
In tegenstelling tot de cijfers van MoMo, afkomstig uit een wat geavanceerder systeem dat zeer specifiek is over wat als een onverwacht overlijden wordt beschouwd, vergelijkt de berekening van de INE het aantal sterfgevallen dat plaatsvond in een specifieke week van de pandemie met het aantal sterfgevallen in 2019, het laatste normale jaar.
Woensdag meldde de INE dat er alleen al in 2020 74.227 doden meer waren dan het jaar ervoor, de grootste stijging van het sterftecijfer sinds de naoorlogse periode. Bovendien berekent het bureau dat er dit jaar (2021) tot nu toe 14.185 meer doden zijn gevallen dan op dit moment in 2019, wat tot nu toe een saldo van 88.412 doden in de pandemie oplevert, een cijfer dat dat van het ministerie en MoMo overtreft.
Eurostat: gemiddelde oversterfte van 19,1 procent
Het Europees Bureau voor de Statistiek (Eurostat) maakt een berekening die het gemakkelijker maakt om oversterfte door alle oorzaken in verschillende Europese landen te vergelijken om de gevolgen van de pandemie te meten. De lidstaten verstrekken aan Eurostat hun wekelijkse sterftecijfers en het agentschap schat de overschrijding met behulp van een statistisch model dat de gegevens vergelijkt met de sterftereeksen van 2016 tot 2019.
Op deze manier kan worden gezien dat de pandemie een tragedie heeft veroorzaakt die in Spanje aanzienlijk groter is dan in de meeste omringende Europese landen. Volgens Eurostat ergistreerde Spanje tussen maart 2020 en april 2021 gemiddeld 19,1% meer sterfgevallen door welke oorzaak dan ook dan onder normale omstandigheden worden verwacht. Dit cijfer plaatst Spanje als het zevende Europese land met het hoogste percentage extra sterfgevallen, na Tsjechië (27,6%), Polen (26,7%), Slowakije (25,3%), Bulgarije (23 %), Slovenië (19,8%) en Roemenië (19,2%).