Met 17.338 kilometer heeft Spanje het langste snelwegennet van Europa en het op twee na langste ter wereld. Spanje biedt ook, in tegenstelling tot omringende landen, de meeste gratis trajecten (73,5% van het gratis wegennet in Europa).
Enorm tekort
Dit gratis weggebruik en het onderhoud van de wegen hebben geleid tot een aanzienlijk tekort op de rijksbegroting. De schuld is opgelopen tot bijna 8 miljard euro. Bovendien heeft de regering, berekend dat dit bedrag met bijna 500 miljoen per jaar zal toenemen als er geen tol wordt geheven. Reden genoeg om met het plan om vanaf 2024 tol te heffen op snelwegen naar Brussel te gaan.
Gebruiker en vervuiler betaalt
De Spaanse verkeersdienst DGT verdedigt het argument dat ‘wie gebruikt en vervuilt, betaalt’. Directeur Pere Navarro wijst er ook op dat ‘in alle Europese landen wordt betaald voor het behoud en onderhoud van snelwegen. Als je met de trein gaat, ga je ook niet gratis. Zowel hier als in ieder ander land betaal je voor infrastructuur’.
Controverse
Dit staat haaks op het gratis weggebruik dat Spanje kenmerkt. Toch achten de regering en de verschillende betrokken sectoren het opportuun om een ‘toegankelijk’ tarief te berekenen voor alle burgers, zodat dit geen al te zware aanslag op de portemonnee is. De betrokken vakbond Seopan schat dat de prijs gemiddeld uitkomt op ongeveer acht eurocent: drie cent voor lichte voertuigen en veertien cent voor zware voertuigen en bevestig de schattingen van Acex (de Vereniging van bedrijven voor het behoud en de exploitatie van infrastructuur), die uitkomt op tussen de drie en vijf cent voor gewone personenauto’s.
Een rekensom
Uitgaande van een gemiddelde van vier cent per kilometer, zullen de kosten van de zes belangrijkste snelwegen -de wegen die Madrid verbinden met de rest van het schiereiland- uitkomen tussen de 14 en 25 euro. Het kortste traject, de 352 kilometer van Madrid naar Valencia, 352 kilometer, zal 14 euro kosten. De prijs voor het langste traject, de 610 kilometer tussen Madrid en Barcelona, bedraagt bijna 25 euro. Een overzicht:
A-1 Autovía del Norte, Madrid-Irún, 421 kilometer = 18,16 euro.
A-2 Autovía del Nordeste, Madrid-Barcelona, 610 kilometer = 24,4 euro.
A-3 Autovía del Este, Madrid-Valencia, 352 kilometer = 14,08 euro.
A-4 Autovía del Sur, Madrid-Sevilla, 558 kilometer = 22,32 euro.
A-5 Autovía del Suroeste, Madrid-Badajoz, 407 kilometer = 16,28 euro.
A-6 Autovía del Noroeste, Madrid-La Coruña, 593 kilometer = 23,72 euro
Huidige tolwegen
Eind 2021 is in Spanje nog maar 11,5% van de snelwegen een tolweg. Een unieke situatie binnen Europa, waar in 23 landen volledig voor het weggebruik betaald moet worden. Het duurste traject in Spanje, de AP-68 tussen Zaragoza en Bilbao, kost 33,1 euro kost voor 302 kilometer. Voor lichte voortuigen betekent dit ongeveer 10 cent per kilometer
Bovendien botst de door de regering aangekondigde heffing met het stopzetten van eerdere tolheffingen op autosnelwegen: dit zou dan niet lang geduurd hebben. Op twee van de drukste trajecten, de AP-1 (Vitoria – Irún) en AP-4 (Sevilla – Cádiz), betalen weggebruikers sinds respectievelijk 2018 en 2020 geen tol meer.