De verhouding tussen de pensioengerechtigden en de werkzame beroepsbevolking verandert dusdanig dat het percentage inwoners dat afhankelijk is van een uitkering steeds groter wordt. Volgens directeur Óscar Arce van de afdeling Economie en Statistiek van de Banco de España telt Spanje over dertig jaar twee 65-plussers op iedere drie actieve werknemers. Arce stelt dat het aandeel uitkeringsgerechtigden in Spanje nooit eerder zo snel toenam.
De vergrijzing is enerzijds het gevolg van een stijgende levensverwachting, anderzijds van het lage geboortecijfer in Spanje. Ook de ‘baby-boomers’ (de generatie mensen die geboren is vlak na de Tweede Wereldoorlog) bereiken in de komende jaren de pensioengerechtigde leeftijd. Deze demografische ontwikkeling zal volgens de Banco de España direct invloed hebben op de consumptie, de investeringen, de werkgelegenheid, de productiviteit, de salarissen, de prijzen en het financieel en fiscaal beleid.
Een leven lang leren
Ook heeft de vergrijzing volgens Arce een negatieve invloed op de cognitieve vaardigheden die nodig zijn voor het implementeren van nieuwe technologieën. Er moet volgens hem in de nabije toekomst meer aandacht komen voor bijscholing van de oudere werknemers. Nu nemen de educatie en digitale vaardigheden nog af met het stijgen van de leeftijd van de werknemers. Relatief wordt in Spanje weinig geld besteed aan bijscholing, en al helemaal aan bijscholing van ouderen. Arce pleit daarom voor de introductie van het concept ‘een leven lang leren’ om de groeiende groep oudere werknemers zo lang mogelijk actief te houden in het arbeidsproces.
Stijgende kosten voor zorg en sociale voorzieningen
De kosten van de ouderdomspensioenen zullen significant toenemen als het huidige overheidsbeleid niet op de demografische veranderingen wordt aangepast. In 2050 zal deze kostenpost namelijk zijn toegenomen met tussen de 4,7 en 12,2 procentpunten van het bruto binnenlands product (bbp). Ook de zorgkosten zullen tot 2050 stijgen met bijna 2 procentpunten van het bbp.
Historisch laag geboortecijfer
Het lage geboortecijfer in Spanje heeft eveneens directe invloed op de toenemende vergrijzing. Volgens het Spaans Statistiekbureau INE was er in december afgelopen jaar sprake van een historische daling van het (al lage) aantal geboorten, namelijk meer dan 20 procent. Ook de levensverwachting daalde in 2020 met bijna een jaar vergeleken met de periode voor de pandemie.
Volgens demograaf Julio Pérez heeft het stimulatiebeleid van de overheid (directe financiële vergoedingen voor gezinnen) geen invloed op het aantal geboorten, maar komt deze hulp vooral ten goede aan het welzijnsniveau van de Spaanse gezinnen. Een stijging van het geboortecijfer is echter wel wenselijk, want nu bestaat de Spaanse samenleving voor zo’n 20 procent uit 65-plussers (dat is een groter percentage dan het percentage kinderen) dat in de komende jaren nog zal toenemen tot 30 procent.