Het percentage komt uit het laatste overzicht uit het marien zwerfvuil monitoringsprogramma van het Ministerie van Ecologische Transitie. Weggegooid plastic komt overal terecht in steeds grotere mate. Het gemiddelde van verzamelde stuks plastic – van microformaat tot grote omvang – in Spanje binnen de campagne van het ministerie ging van 172 naar 286 per elke 100 meter strand tussen 2013 en 2018.
71,5 procent van alles wat zich aan de kust ophoopt bestaat uit plastic, zo meldt het ministerie op basis van de analyse. De onderzoekers kunnen niet de oorsprong van de helft van het opgehaalde vuil bepalen, maar wat ze wel weten is dat de grootste bron ervan het toerisme is, met 26 procent, gevolgd door de schepen en visserij (14%). Bovendien bereiken de golven vol plastic elk hoekje van de Spaanse kust.
Het gemiddelde plastic afval op de stranden van de Canarische Eilanden nam toe van 34 tot 127 stuks per schoongemaakt stuk kust. Aan de Noord-Atlantische kust is het gemiddelde gestegen van 204 naar 369 per 100 meter. Het slechtste resultaat werd aangetroffen bij de Straat van Gibraltar en de Alboran-zee waar de hoeveelheid afval steeg van 90 naar gemiddeld 503. Alleen de oostkust van de Balearen staat er beter voor met een gedaald gemiddelde, van 242 stuks naar 218.
Plastic is overal
‘Plastic is alomtegenwoordig’, zegt Anna Sánchez Vidal, doctor in Milieuwetenschappen aan de Universiteit van Barcelona. ‘Het is overal van in de lucht die we inademen tot in de groentetuin’. Ze onderzocht hoe plastic vezels uiteindelijk de zeebodems bedekken. ‘De gevolgen ervan zijn afhankelijk van de grootte. Een plastic fles kan in de maag van een potvis terechtkomen en microvezels in een garnaal, maar het raakt alle dieren.’ Vidal wijst erop dat de productie van afval onophoudelijk is. ‘Elke keer dat we de wasmachine aanzetten komen er 700.000 plastic microvezels vrij. ‘Bekijk het filter van de droger maar eens goed om je de omvang van deze tragedie te realiseren’.
Plastic in beschermde natuurgebieden
De bergen afval die bestaan uit rietjes, verpakkingsmateriaal, doppen, peuken, wattenstaafjes, plastic bestek, flessen of bekertjes bereiken ook diverse nationale parken, beschermde natuurgebieden en biosfeerreservaten. In 2018 publiceerde een Baskische surfer een video van het natuurgebied Flysch de Zumaia (Gipuzkoa) dat vol lag met plastic resten. Ook in het nationale park van Atlantische Eilanden (in Pontevedra en A Coruña) troffen vissers een accumulatie van plastic aan op slechts drie mijl van het eiland Ons. Op de eveneens beschermde Cíes Eilanden detecteerden afgevaardigden van het Ministerie van Ecologische Transitie ruim 3.000 stukken en stukjes plastic per 100 meter op het beroemde Rodas strand op het eiland Monteagudo. In de zoutmoerassen van Odiel in Huelva – een Ramsar locatie en speciaal beschermd gebied voor vogels – is de situatie niet anders.
Het Canarische eiland Graciosa – het kleinste bewoonde eiland van de archipel – vormt het eindpunt van een enorme hoeveelheid plastic afval. Met name op het strand Lambra. Het grootste deel van het eiland is nationaal park: 98 procent van de 2.689 hectare. Onderzoekers konden hier vaststellen dat het merendeel van het plastic afval al meer dan tien jaar oud is.
Zeebodem is vuilnisbeld
Volgens Vidal valt het plastic afval dat aanspoelt of drijft op de oppervlakte van het water in het niet bij de hoeveelheid die op de zeebodem ligt. Die is volgens haar te vergelijken met een ware vuilnisbelt. De Spaanse zeeën die er vooral onder te lijden hebben, zijn die bij Cantabrië, de Catalaanse kust en de Alboran-zee. Die tonen de grootste dichtheid van plastic resten op de bodems.
Ons consumptiepatroon is het probleem
‘De Middellandse Zee is speciaal in dit verband omdat het een praktisch afgesloten zee is. Als het plastic daar eenmaal is, is het weinig waarschijnlijk dat het deze zee nog verlaat’, aldus Vidal. Eenmaal op de bodem bereikt de ultraviolette straling van de zon ze niet, waardoor afbraak weinig waarschijnlijk is. ‘Alle mariene organismen vertonen plastic vervuiling’. De milieuwetenschapper concludeert dat ‘Het probleem is niet het bestaan van plastic maar het consumptiepatroon dat we hebben ontwikkeld.’
Volgens het WNF is het meeste plastic in de Middellandse Zee afkomstig uit badplaatsen. In de top-10 van meest vervuilende plekken staan toeristische plaatsen als Barcelona, Valencia, Marseille, Venetië, Tel Aviv en Izmir. 20 procent van het zwerfplastic is afkomstig van schepen en de visserij.
Volgens een nieuw WNF-rapport verdwijnt iedere minuut een hoeveelheid plastic vergelijkbaar met ruim 30.000 halveliterflessen in de Middellandse Zee. De milieuorganisatie zegt dat de vervuiling in de zomermaanden met 40 procent toeneemt als gevolg van een slecht functionerende afvalverwerking op veel plekken. Afval komt op open vuilstortplaatsen terecht, waait daar vanaf en komt weer in de zee terecht. Veel van dat afval zakt naar de bodem. Zeker als het in kleinere deeltjes afbreekt tot microplastics.
WNF vraagt in het kader van een campagne rond plastic in zee mensen op vakantie beter op te letten. Zeedieren als walvissen, dolfijnen en schildpadden sterven nu al door plastic en meerdere walvissen zijn aangespoeld met een maag vol plastic. Volgens het WNF sterven er jaarlijks wereldwijd 100.000 zeezoogdieren en een miljoen vissen en vogels door de plasticvervuiling.