Miguel Ángel Carballo, luitenant-procureur van het Hooggerechtshof in Spanje, sprak afgelopen donderdag tijdens de conferentie genaamd ‘Buitenlandse strijders: het fenomeen en de antwoorden’ op het Real Instituto Elcano. Het Hooggerechtshof maakt zich zorgen om de grote invloed die vrouwelijke jihadisten hebben, op elkaar maar vooral ook op hun kinderen.
Bijna 250 jihadisten uit Spanje naar conflictgebieden
Volgens gegevens van de Guardia Civil en het centrum tegen terrorisme en georganiseerde misdaad (Citco) in Spanje zijn er 248 jihadisten vanuit Spanje naar Syrië vertrokken. Dertig van deze strijders zijn vrouwen. Van het totaal aantal jihadisten dat naar voormalig ISIS-gebieden is vertrokken hebben 150 de Marokkaanse nationaliteit, 48 jihadisten zijn Spanjaard en de overige Syrië-gangers zijn van verschillende komaf. Een van de specialisten vertelt dat er naar verwachting 133 strijders in de gebieden aanwezig zijn, dat 68 van hen zijn overleden en 47 zijn teruggekeerd.
Deskundigen vanuit onder andere de Verenigde Staten, Frankrijk, Nederland en Spanje geven aan dat de jihadisten die terugkeren uit ISIS-gebieden de grootste uitdaging voor Westerse democratieën vormen. Ook zijn er nog maar weinig programma’s voor het bestrijden van radicalisering en re-integratie na terugkomst van voormalig ISIS-gangers. Bovendien is het fenomeen nog vrij recent waardoor de resultaten van deze programma’s nog geen duidelijk beeld geven.
Spanje terughoudend om jihadisten terug te halen
Dit alles zorgt voor weinig interesse van lidstaten, en dus ook van Spanje, om jihadisten vanuit Syrië terug te halen naar Spanje. Toch is dit in strijd met het menselijk recht. Staatssecretaris van Veiligheid in Spanje, Ana Botella, vertelde onlangs namens de lidstaten dat er geen plannen zijn om over te gaan tot het massaal terughalen van Syrië-gangers naar Spanje maar dat als mensen terugkomen, de aanpak per individu wordt bekeken.
Begin september schreef de Spaanse krant El País over vier vrouwen uit Spanje – drie met de Spaanse nationaliteit en een met de Marokkaanse- die vastzitten in familiekampen van ISIS-strijders in het noordoosten van Syrië. Tegen deze vrouwen is een internationaal aanhoudingsbevel door het Hooggerechtshof uitgevaardigd wegens deelname aan terroristische activiteiten. In totaal heeft het Hooggerechtshof zeventig internationale aanhoudingsbevelen tegen jihadisten uitstaan. Dertien daarvan zijn uitgevaardigd tegen vrouwelijke jihadisten waarvan er twee reeds zijn teruggekeerd.
Veel vragen, weinig antwoorden en bewijs
De vragen die opkomen bij het behandelen van het probleem van jihadistische vrouwen in Spanje is “Waar gaan ze naartoe, met welk doel vertrekken ze, wat doen ze in de ISIS-gebieden?” Carballo vertelt dat het heel lastig is om uit te vinden wat er bijvoorbeeld in Syrië is gebeurd met of door deze vrouwen. “Er dient bewijs te worden verzameld over wat deze vrouwen daar doen zodat we er op juridisch vlak iets mee kunnen”, aldus Carballo.
In de recente wijzigingen (in 2010 en 2015) van het wetboek van strafrecht staat dat de bedoeling om te verhuizen naar een conflictgebied al wordt gezien als misdrijf. “Het is niet eens nodig dat ze daar worden opgeleid of dat ze daar misdrijven plegen, maar we missen jurisprudentie. In Spanje zijn wel rechtszaken geweest over gevluchte jihadisten waarbij mannelijke strijders worden bestraft en vrouwelijke worden vrijgesproken. Er wordt gedacht dat de vrouw altijd het slachtoffer is van mannelijke jihadisten en ISIS, maar dat is lang niet altijd het geval”, aldus Carballo.
Carballo sluit zijn verhaal af met de uitspraak: “Iemand die is beïnvloedt, is in staat om aanslagen te plegen. Ook een vijfjarig kind kan geïndoctrineerd worden en daardoor een groot risico op school vormen”.
Plan gevangenissen Spanje tegen radicalisering
De Spaanse gevangenissen hebben een gezamenlijk plan tegen de radicalisering van (mogelijke) jihadisten. Op dit moment houdt Spanje 265 jihadisten in de gaten die vastzitten in ISIS-kampen. Onder deze mensen bevinden zich dertien vrouwen, hebben er 118 de Marokkaanse nationaliteit en 86 de Spaanse. Twaalf van deze groep jihadisten die op dit moment vastzitten , zijn teruggekeerd uit conflictgebieden en twee daarvan zijn vrouw.
Deze jihadisten zijn onderverdeeld in drie groepen: groep A omvat 140 gevangenen die of in voorlopige hechtenis zitten of die zijn veroordeeld voor misdrijven gerelateerd aan terrorisme. In groep B zitten 49 gevangenen die nog niet zijn veroordeeld voor terrorisme maar wel worden verdacht van het rekruteren van jihadisten. In groep C bevinden zich 76 gevangenen: gedetineerden die door omstandigheden kwetsbaar zijn voor rekrutering en radicalisering.