De Raad voor Transparantie, een onafhankelijk overheidsorgaan dat toeziet op de transparantie van het overheidsfunctioneren, heeft afgelopen september de regering verzocht om de lijst bekend te maken met de meer dan 30 duizend onroerende goederen die sinds 1998 geregistreerd staan op naam van de katholieke kerk.
Het gaat om een overzicht van onder andere kathedralen, kapellen, parochiehuizen, fonteinen en pleinen dat sinds twee jaar onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Justitie wordt bijgehouden. Het ministerie gaf geen gehoor aan het verzoek van de Raad om de lijst bekend te maken. Nadat de Spaanse krant El País, zich beroepend op de Transparantiewet, het ministerie om publicatie van de lijst verzocht, stapte het ministerie naar de rechter om de bekendheid van deze onroerende goederen tegen te houden. De zaak van het ministerie tegen de Raad wordt momenteel in behandeling genomen.
Onwettig eigendom van de katholieke kerk
De lijst met registraties van onroerend goed is niet onomstreden. Tot vier jaar geleden kon de katholieke kerk registraties laten uitvoeren van goederen zonder daarbij enig bewijs van eigendom te hoeven overleggen. Deze werkwijze werd voor het eerst toegestaan met een Franco-reglement uit 1947. Later werd dit herzien met de hypotheekwet die voor de registratie van onroerend goed een eigendomsbewijs verplicht stelde.
De publicatie van de lijst met onroerende goederen zou een deur openen voor gedupeerde instanties van de onwetmatige toe-eigening. Met name gemeentes kunnen dan weer aanspraak maken op het onroerend goed. De Spaanse overheid heeft zelfs in de zomer van 2018 zelf nog bekendgemaakt dat ze, na publicatie van de lijst, een proces zou starten om de onterechte registratie van ‘openbaar onroerend goed’ op naam van de katholieke kerk aan te vechten. Dat is er duidelijk nog niet van gekomen omdat de betreffende lijst veilig opgeborgen blijft in een laatje van het ministerie van Justitie.
Rechtszaak tegen zichzelf
De landsadvocaat van Spanje zal in de zaak het ministerie van Justitie voor de rechtbank vertegenwoordigen. De Raad voor Transparantie, de gedaagde in deze zaak, zal zelf een particuliere advocaat moeten financieren voor haar verdediging, ondanks dat de Raad onderdeel uitmaakt van de centrale regering. In feite spant de overheid hier een rechtszaak tegen zichzelf aan.