García-Sastre is directeur van het Global Health and Emerging Pathogens Institute in New York. Hij deed onder andere onderzoek naar het virus dat in 1918 verantwoordelijk was voor de Spaanse grieppandemie. Een derde deel van de wereldbevolking liep een besmetting op met dit virus dat in totaal aan 50 miljoen, voornamelijk jonge en gezonde, mensen het leven kostte. Pandemieën zoals de coronapandemie zullen volgens García-Sastre geregeld blijven terugkomen, zo ongeveer eens in de twintig jaar.
Coronaonderzoek
Nu doet de viroloog samen met een team deskundigen onderzoek naar het coronavirus. Dat doen ze op vier gebieden: ze kijken of bepaalde medicijnen het virus doden in een laboratoriumomgeving, ze testen deze medicatie op muizen, ze werken aan een coronavaccin en ze zoeken naar markers die in het bloed van geïnfecteerde personen duidelijkheid geven over de ernst van de symptomen die zich zullen ontwikkelen. Dat laatste is van essentieel belang om binnen het zorgsysteem prioriteit te kunnen geven aan de mensen die dat ook daadwerkelijk nodig hebben. Momenteel zijn er meer dan 382 duizend besmettingen met het coronavirus geregistreerd in 168 verschillende landen.
Coronavirus verdwijnt nooit helemaal
Bij de Spaanse griep in 1918 was de tweede epidemische golf nog fataler dan de eerste. Of dat ook voor Covid-19 het geval zal zijn, is niet te voorspellen. De enige manier om het virus geheel te laten verdwijnen is een wereldwijde inenting met een goed vaccin, en dat is geen reële optie zegt de viroloog. Er is met vaccinaties decennialang gestreden tegen ziektes als de mazelen en polio, maar het is niet gelukt ze helemaal uit bannen. Een pandemie duurt meestal een jaar en voltrekt zich in twee, soms drie, verschillende golven. García-Sastre voorspelt dat over een jaar 40% of 50% van de wereldbevolking besmet zal zijn met het coronavirus. Dat is het moment dat het virus zich niet meer ongeremd kan verspreiden en de situatie onder controle is. Hoe meer mensen in een land bij de eerste golf besmet zijn geraakt met het virus, hoe minder groot de gevolgen zijn van een tweede besmettingsgolf.
Meer besmette mannen dan vrouwen
Dat er meer mannen besmet raken dan vrouwen, kan volgens García-Sastres te maken hebben met het gegeven dat vrouwen een sterker immuunsysteem hebben dan mannen. Maar het verschil tussen het aantal besmette mannen en vrouwen is te groot om met deze theorie te kunnen verklaren. Wat mogelijk ook een rol speelt, is het feit dat een groter aantal mannen rookt dan vrouwen, maar een wetenschappelijk onderbouwde verklaring voor het sekseverschil is er nu nog niet.
Virus versus bacterie
Helaas is er tegen virussen nog geen sterkwerkend middel voorhanden zoals dat wel het geval is voor ziekten die door bacteriën worden veroorzaakt. Daarvoor biedt een antibioticumkuur in veel gevallen een oplossing. Virussen zijn veel gecompliceerder dan bacteriën; virussen gebruiken de biologische systemen van ons lichaam om zichzelf te vermenigvuldigen. Deze systemen zijn moeilijk met medicatie te onderdrukken zonder dat dat gevaar voor de gezondheid oplevert. Momenteel bestaat de meest veelbelovende behandeling uit immuun bloedserum van mensen die al besmet zijn geweest. Dat serum kan na injectie bij Covid-19-patiënten de concentratie van het virus in het bloed verlagen, maar kan dit nooit compleet laten verdwijnen.
Niet te snel juichen
García-Sastres waarschuwt ervoor om niet te snel de vlag uit te hangen als het aantal besmettingen eenmaal gaat dalen. Op dat moment is het nog veel te vroeg om het normale leven weer op te pakken, het virus kan zich dan alsnog snel gaan verspreiden. Het normale leven moet straks beetje bij beetje weer op gang komen, en nieuwe besmettingsgevallen moeten zo snel mogelijk weer in quarantaine gaan. Dat het virus zich gaat muteren en opnieuw voor problemen gaat zorgen, sluit García-Sastres niet uit, maar acht de kans dat dit gaat gebeuren niet heel groot.
Daadwerkelijk aantal besmettingen tien keer zo hoog
Over de dodelijkheid van het virus heeft García-Sastres een positiever beeld dan de statistieken ons doen geloven. Dat komt omdat er volgens hem minstens tien keer meer besmettingsgevallen zijn dan de officiële cijfers weergeven. Hoeveel gevallen officieel bekend worden, hangt af van het aantal tests dat wordt uitgevoerd in een land. Dat verklaart ook het verschil in het aantal besmettingen en het aantal sterfgevallen tussen bijvoorbeeld Amerika, Duitsland en Spanje. Het virus is in alle landen even dodelijk, maar niet ieder land voert evenveel tests uit.
Pandemie waarschijnlijker dan oorlog
Omdat pandemieën een terugkomend fenomeen zijn, en het volgens García-Sastres geen twijfel lijdt dat we vroeg of laat met een vergelijkbare pandemie te maken krijgen, vindt hij dat overheden beter voorbereid moeten zijn. Daarmee doelt hij op de capaciteit in aantal bedden, beschermings- en behandelmaterialen en zorgpersoneel. Daar moeten alle overheden wereldwijd meer aandacht aan besteden want de goedbedoelde maatregelen die nu overal worden getroffen zijn eenvoudig niet genoeg. Er moet, net als voor defensie, geld voor opzij worden gelegd. Al het geld dat naar defensie gaat, is ook bedoeld voor een hypothetische situatie van oorlog die misschien wel of niet komen gaat. En dan is de kans dat we opnieuw te maken krijgen met een pandemie als deze, altijd nog waarschijnlijker dan een oorlog.