De maatregelen passen binnen de richtlijnen van het actieplan voor Europese democratie. De overheid wil hiermee ook de vrijheid van meningsuiting in Spanje versterken ‘door het pluralisme van de media te onderzoeken’ en door ‘de middelen te analyseren die worden gebruikt om in te grijpen in democratische systemen’. Het overkoepelende doel is desinformatie met betrekking tot Covid-19 te bestrijden. Volgens de regering heeft de Covid-19-crisis een ‘infodemic’ zonder precedent veroorzaakt’.
Monitoren van informatie
Voor de Spaanse regering vormt Het Actieplan tegen desinformatie 2018 van de Europese Unie om elke nepnieuwscampagne, die binnen of buiten Europa kan plaatsvinden, tegen te gaan, het uitgangspunt. ‘De gezondheid van de democratie hangt af van een eerlijk, open en vrij debat en daarom moet het worden beschermd en en mag er geen haat, verdeeldheid en wantrouwen worden gezaaid’, zei Hoge vertegenwoordiger voor het buitenlands en defensiebeleid van de EU hierover.
De bevoegde autoriteiten om verkeerde informatie te bestrijden in Spanje zijn de staatssecretaris voor Communicatie, het Nationale Inlichtingencentrum, de communicatiekabinetten van de ministeries en andere organisaties. De regering kan in dit verband communicatiecampagnes voeren om ‘hoaxes tegen te gaan’.
De regering wil de transparantie over de oorsprong van desinformatie verbeteren en vergroten. Ook moet de manier waarop desinformatie wordt geproduceerd en verspreid en de inhoud ervan geëvalueerd worden. Tot slot wil de regering waarheidsgetrouwe, volledige en tijdige informatie promoten’.
Hoe wordt desinformatie opgespoord?
De regering zal vier actieniveaus vaststellen waarop hoaxes en de mogelijke impact ervan op de nationale veiligheid worden geïdentificeerd, aangegeven en geanalyseerd.
VOX en PP tegen ‘censuur’
Niet iedereen is het eens met de procedure. De oppositiepartijen VOX en PP wezen deze als eerste af en ook de Vereniging van Informatieve Media heeft zich hierbij aangesloten. VOX vindt dat de procedure de oprichting van een ‘Ministerie van Waarheid’ inhoudt. Partijleider Santiago Abascal deelde op zijn Twitter-account: ‘De dwangmatige leugenaar (Pedro Sánchez) is van plan als een rechter te bepalen wat waar en onwaar is’ en ‘de tiran Sánchez start censuur’.
Pablo Casado gaf aan dat zijn partij PP gelooft dat de regering zichzelf wil uitroepen als de autoriteit die de macht heeft om te beslissen welk nieuws vals is en wat waar is. Ook de Vereniging van Informatieve Media AMI vreest dat de nieuwe procedure een schending inhoudt van artikel 20 van de Grondwet, dat het recht vaststelt om vrijelijk gedachten, ideeën en meningen uit te drukken en te verspreiden door middel van woord, geschrift of andere reproductiemiddelen. Men wil niet dat de uitvoerende macht bevoegdheden op zich neemt die alleen toebehoren aan de rechterlijke macht.
Nepnieuws
Nep-nieuws of gemanipuleerde teksten, videobeelden en foto’s ofwel ‘desinformatie’ worden vaak gebruikt om woede, minachting of hopeloosheid bij de lezers of kijkers te creëren en daarmee de samenleving ontwrichten voor politiek of economisch gewin. Sommige nieuwsdiensten maken zonder enige beperking gebruik van ‘nepnieuws’. In Spanje is OkDiario een voorbeeld.