Een royale meerderheid van de Spanjaarden vindt dat buurland Marokko niets heeft gedaan om in de afgelopen maanden de toestroom van vluchtelingenbootjes uit het land richting de Spaanse eilanden tegen te houden. Dat blijkt uit een enquête die tussen 19 en 21 november is gehouden door onderzoekbureau SocioMétrica in opdracht van de Spaanse krant El Español. 

Deze mening over de vijandige houding van Marokko wordt breed gedeeld, zowel onder de aanhangers van het linker als die van het rechter politieke spectrum. Slechts 5,7 procent van de ruim 7 duizend ondervraagden in het onderzoek is van mening dat Marokko op vriendschappelijke wijze samenwerkt met Spanje. 

Voor Afrikaanse migranten die op zoek zijn naar een beter leven in Europa is Marokko het vertrekpunt voor de oversteek via de Atlantische Oceaan. Sinds er in het afgelopen jaar strengere controles worden uitgevoerd op de route via de Middellandse Zee, kiezen ook de migranten uit Turkije, Libië en Algerije nu voor deze Atlantische route richting de Canarische Eilanden. 

Door pandemie gedwongen?

Volgens het Spaans Instituut voor Economie en Commercie in Casablanca is 21 procent van het Marokkaanse bruto binnenlands product (bbp) afkomstig uit een niet-agrarische schaduweconomie. Als alleen gekeken wordt naar de commerciële sector is dat percentage zelfs 68 procent, binnen het wegtransport 32 procent en in de voedingsmiddelenindustrie 26 procent. Het zijn deze sectoren die het hardst getroffen zijn door de coronamaatregelen in Marokko.

Volgens het Spaanse ministerie van Binnenlandse Zaken hebben het uitblijven van de vraag naar producten en diensten in de getroffen sectoren en het gebrek aan een sociaal vangnet zoals andere westerse samenlevingen dat wel hebben, ertoe geleid dat in de afgelopen maanden zo veel migranten in bootjes de oversteek naar Europa hebben gewaagd. Bovendien zouden de veiligheidsdiensten hun handen vol hebben aan het handhaven van de coronamaatregelen en daardoor minder oog hebben gehad voor het migrantenprobleem. 

Marokkaanse regering heeft migratie niet tegengehouden

Die uitleg wordt door het merendeel van de ondervraagden in het onderzoek niet ondersteund. Liefst 91,3 procent van de PP-aanhang, 96,3 procent van de Vox-aanhang en 80,7 procent van de Ciudadanos-aanhang zien eerder de vijandige houding van Marokko jegens Spanje als oorzaak van het feit dat zo veel migranten de Marokkaanse kust hebben kunnen verlaten om in Europa hun heil te zoeken.

Een lager maar nog steeds aanzienlijk percentage van 60,5 procent van PSOE-aanhang onderschrijft eveneens de vijandige houding van Marokko. Maar 3,3 procent van PP-stemmers, 1,9 procent van de Vox-stemmers en 4,4 procent van de Ciudadanos-stemmers is van mening dat Marokko medewerking verleent voor een oplossing voor de migrantencrisis, van de PSOE-stemmers is 16,2 procent deze mening toegedaan. Voor de meesten is het overduidelijk dat de Marokkaanse regering de hand gehad heeft in de komst van meer dan 17 duizenden migranten op de Canarische Eilanden. 

Drie thema’s staan goede relatie tussen Marokko en Spanje in de weg

De migrantencrisis is namelijk niet de enige onuitgevochten vete tussen Marokko en Spanje; Marokko probeert nog steeds de Spaanse autonome steden Ceuta en Melilla te annexeren. Zo sloot Marokko een aantal maanden geleden de grenzen naar Ceuta en Melilla waardoor de handel van deze Spaanse gebieden met de rest van Noord-Afrika zwaar benadeeld werd.

Verder speelt nog de politieke kwestie van de voormalige Spaanse kolonie in de Westelijke Sahara waar Marokko geen autonomie aan wil verlenen en van Spanje vraagt zich daar in het voordeel van Marokko over uit te spreken. Nog maar een paar weken geleden brak Marokko het gemaakte akkoord over een staakt-het-vuren met het bevrijdingsleger Polisario Front door gelegerd het gebied in de Westelijke Sahara binnen te vallen.

Spaanse overheid pakt migrantencrisis pas na een jaar aan

Nu is de haven van Arguineguín op Gran Canaria het decor van meer dan 1000 migranten die in geïmproviseerde onderkomens die bestemd zijn voor maximaal 400 personen de nacht doorbrengen. Volgens het regiobestuur van de Canarische Eilanden heeft het precies een jaar geduurd voordat de centrale regering actie nam op het groeiende migrantenprobleem in deze regio. Afgelopen week werd bekengemaakt dat er in de komende tijd voorzieningen worden gebouwd die plaats gaan bieden aan 7000 migranten die vervolgens op de Canarische Eilanden hun repatriëring afwachten.