Slechts drie maanden na de inwijding van de nieuwe kathedraal in Cádiz sloeg geestelijke Domingo González Villanueva alarm. Verwijzend naar de nieuwe gewelven, waarschuwde hij in het kathedraalboekwerk dat “stenen platen en ietwat grotere stukken vallen”. Dit was in 1838.
Bijna tweehonderd jaar later blijft zout het dak van de kathedraal aantasten. In januari van dit jaar is er een stuk metselwerk losgekomen van de gevel. Het was een herinnering aan het feit dat er in tien jaar geen significante restauratie heeft plaatsgevonden. Evenmin is het plan om het euvel aan te pakken waarom de Andalusische regionale regering had verzocht, uitgevoerd.
Net om vallend metselwerk op te vangen
Het gebouw werd eerder tussen 1969 en 1983 al gesloten vanwege vallend metselwerk. In 1989 installeerde de gemeente een groot net in de binnengewelven om andere vallende stukken op te vangen. Zodra je de gewelven binnengaat, kun je de staat van verval zien. Juan Jiménez Mata, de architect die het net meer dan 30 jaar geleden heeft geïnstalleerd, kan niet zeggen hoeveel gewicht het net zou kunnen hebben in geval van een groot incident.
Slechte materialen en gebrek aan onderhoud
De bouw van de kathedraal begon in 1722, maar het duurde meer dan 100 jaar om de werkzaamheden af te ronden. Naarmate de stad van rijkdom naar economische crisis ging, werden de bouwmaterialen goedkoper. Uiteindelijk bestaat de kathedraal uit 24 verschillende soorten steen. Het is echter het Estepa-kalksteenmateriaal dat de belangrijkste oorzaak van het probleem is.
Juan Jiménez Mata, de architect achter de laatste 16 grote restauratieprojecten, legde uit aan El País: “Toen er minder geld was, werd deze steen gebruikt boven de kroonlijsten. Het probleem is dat deze steen zachter is en veel slechter reageert op het weer. “Door de ligging van de kathedraal, zo dicht bij de oceaan, dringt het zout in de lucht echter de wanden binnen. De mortel is gemaakt van strandzand en water uit een put in de crypte. De architect Alberto Jiménez, zoon van Juan Jiménez Mata, zei: “bij hoogwater zette de mortel niet uit en veranderde de kalk in stof.” Dit betekent dat de arduinsteen op hun plaats worden gehouden door materiaal dat niet eens in de buurt komt van het benodigde.
De zeelucht doet de rest. Het zout lost op met de vochtigheid, dringt door de arduinsteen en breekt ze wanneer het op droge dagen weer kristalliseert. Voeg jarenlange verwaarlozing toe aan de lijst met problemen en het is geen wonder dat de kathedraal aan het afbrokkelen is. Tijdens de bouw heeft de kathedraal het 40 jaar zonder dak moeten doen.
Vervolgens had een explosie in 1947 tot gevolg dat het gebouw jarenlang zonder ramen was.
Arbeidsintensieve en dure oplossing
De oplossing is om de lege voegen te vullen met nieuwe mortel en het ontbrekende metselwerk te vervangen. Dit is echter duur en arbeidsintensief wanneer het wordt uitgevoerd over de 3.100 vierkante meter aan gewelven. De kosten, berekend in 2009, zouden 15 miljoen euro bedragen. Dat bedrag werd ook voorgelegd aan de regionale overheid. Toen El País contact opnam met de vertegenwoordigers van de culturele afdeling in Cádiz, hadden ze geen idee waarom het masterplan van de architect nog steeds niet was goedgekeurd. In de periode 1998-2009 werd voor een bedrag van 3,8 miljoen geïnvesteerd in andere restauratieprojecten. Maar voor het herstelplan van de kathedraal komt geen financiering los.
Het is duidelijk waar op het dak restauratiewerkzaamheden zijn uitgevoerd, dat geldt niet voor de gewelven. Ondertussen beperkt het onderhoudswerk zich tot het jaarlijkse onderhoud van de daken en tot het legen van het net, maar ook op het af en toe restaureren van kapellen en sculpturen.
De architectenfamilie Jiménez Mata maakt zich zorgen over het gebrek aan grootschalig werk aan de verwoeste gewelven. “Er zou een groep metselaars moeten zijn, onder leiding van een architect, die voortdurend daken en kroonlijsten herziet”, zegt Juan Jiménez Mata.
Zo blijft 183 jaar nadat voor het eerst alarm werd geslagen, de ‘zoutvloek’ in de kathedraal van Cádiz bestaan.