Zo blijkt uit het meest recente onderzoek van EsadeEcPol en Save the Children over diversiteit en vrijheid in het onderwijs. De Spaanse nieuwszende RTVE schrijft op maandag over de waarschuwing van deskundigen voor de onevenwichtige verdeling van leerlingen en het creëren van ‘gettoscholen’ met een hogere concentratie leerlingen van buitenlandse komaf en kinderen uit kansarme gezinnen.
Spanje scoort, na Turkije en Litouwen, van alle OESO-landen het slechtst op de evenwichtige verdeling van leerlingen uit diverse sociaaleconomische niveaus. De ongelijke verdeling speelt voornamelijk in het basisonderwijs. In het middelbaar onderwijs scoort Spanje net op of onder het gemiddelde van de OESO.
Een derde van de basisschoolleerlingen zou van school moeten veranderen
Aan de hand van de Godard-index wordt aangetoond hoeveel leerlingen van school zouden moeten veranderen om een gelijke verdeling van leerlingen te bereiken. Spanje behaalt een score van 0,29. Dit betekent dat een derde van de kansarme leerlingen van school zou moeten veranderen zodat leerlingen gelijker verdeeld zijn over de Spaanse basisscholen.
Madrid beste voorbeeld van ongelijke verdeling basisschoolleerlingen
Niet in elke Spaanse regio is het probleem zo groot. Madrid (0,41) en Baskenland (0,31) scoren het slechtst en zorgen ervoor dat de Godard-index van Spanje zo hoog is. In Cantabrië (0,22) en La Rioja (0,21) daarentegen zijn de leerlingen op de basisschool het meest gelijkwaardig verdeeld.
In Madrid is de situatie volgens Save the Children nijpend omdat de index de laatste jaren exponentieel groeit. Drie factoren liggen hieraan ten grondslag: de toename van het aantal scholen dat onder staatstoezicht staat, de wijziging in de maatstaven voor het kiezen van een school en het tweetalige onderwijssysteem.
De vrijheid om een publieke school te kiezen is beperkt. Wel kan iedereen vrij kiezen tussen privéscholen, maar die kan niet iedere ouder zich veroorloven. Daarbij zijn er semi-publieke scholen (concertados), maar die liggen niet altijd in de buurt. Niet iedere iedere ouder kan het zich veroorloven om een school te kiezen op 5 a 10 kilometer afstand. In dat opzicht speelt de wijk waarin mensen wonen wel degelijk een rol. Ook wordt het voor veel ouders onmogelijk gemaakt om te kiezen voor een tweetalige school, omdat het inkomen ontoereikend is. Dit systeem werd geïntroduceerd door het regiobestuur van Madrid.
Save the Children roept op tot ander onderwijsbeleid in Spanje
Volgens Save the Children moet er een verandering komen binnen het onderwijsbeleid in Spanje en de manier waarop plaatsen worden aangewezen voor leerlingen. De twee organisaties adviseren enkele maatregelen als oplossing voor het probleem. Zo stellen EsadeEcPol en Save the Children voor dat:
- het sociaaleconomische niveau (inkomen en opleidingsniveau ouders) zwaarder mee gaat wegen voor een toelating tot de school.
- scholen dubbele intekenlijsten gaan hanteren: een lijst voor leerlingen uit bevoorrechte milieus en een lijst voor leerlingen uit kansarme milieus. Vanuit beide lijsten moeten evenveel leerlingen worden aangenomen.
- scholen plaatsen reserveren voor het opnemen van kinderen die halverwege het jaar instromen. Dit is speciaal voor kinderen van bijvoorbeeld migranten die zich anders alleen kunnen wenden tot kwetsbare scholen.