Opvallend is dat nog niet zo lang geleden, halverwege de 19e eeuw, de Nederlanders tot de kortste Europeanen behoorden.
‘In 1860 waren de Nederlandse militairen ongeveer 165 centimeter lang,’ vertelt Louise Barrett, professor aan de Universiteit van Lethbridge, Canada aan de BBC. Barrett nam deel aan een onderzoek van de Royal Society of London. Het onderzoek is gepubliceerd in het medische tijdschrift The Lancet. Ook de Spaanse krant 20minutos heeft er een artikel aan gewijd.
Langste mannen woonden in de VS
In de tweede helft van de 19e eeuw waren de mannen in de VS gemiddeld de langste mannen ter wereld. Nu, zo’n 160 jaar, later blijkt uit een studie van lengte- en gewichtsmetingen van 65 miljoen deelnemers uit 200 landen, dat in 2019 de gemiddelde lengte van 19-jarige mannen in Nederland 183,8 centimeter bedroeg, terwijl de 19-jarige Amerikanen gemiddeld 177,1 centimeter lang waren.
Wereldwijde groei
‘Over de hele wereld is de mens in de afgelopen twee eeuwen in recordtempo groter geworden,’ zegt Eirini Marouli, hoogleraar Bio-informatica aan de Universiteit van Londen.
‘Mannen zijn gegroeid van ongeveer 1 meter 60 naar 1 meter 70; vrouwen, van 1 meter 50 naar ongeveer 1 meter 60. Over het algemeen kunnen we zeggen dat de gemiddelde volwassenen nu ongeveer 5% langer zijn dan hun voorouders 100 jaar geleden.’
Oorzaken
De oorzaken zijn bekend: betere voeding, democratisering van de welvaart, genetische factoren en natuurlijke selectie voor lange mannen zijn de voornaamste redenen voor deze wereldwijde ‘groeispurt’. Maar in Nederland is het verschil dusdanig groot dat deze factoren niet volstaan om deze groei te verklaren. ‘Het kan niet alleen een genetisch effect zijn,’ zegt Barrett die meent dat er nog andere factoren een rol spelen, zoals het hoge niveau van de Nederlandse gezondheidszorg, de lage inkomensongelijkheid en het gezonde socialezekerheidsstelsel. ‘In Nederland is alles erop gericht baby’s voort te brengen die geen last hebben van omstandigheden die de groei belemmeren.’ Ook voedsel kan een rol spelen: Nederlanders eten veel zuivelproducten en ‘calcium is goed voor de opbouw van de botten en de groei,’ volgens Barrett.
Nederlandse groeifactoren nuttig voor andere vakgebieden
Als we zeker weten waarom de Nederlanders zo lang zijn, kan dat heel nuttig zijn voor andere vakgebieden. ‘Lengte is een modeleigenschap voor alle andere complexe genetische eigenschappen, omdat ze zo gemakkelijk te meten is,’ zegt Eirini Marouli.
Zij vervolgt: ‘Als we de genetica van deze complexe eigenschap onder de knie krijgen, kunnen we een model ontwikkelen voor het bestuderen van andere multifactoriële aandoeningen, zoals diabetes, hartziekten, enzovoort. In de meest recent gepubliceerde studie van het GIANT-consortium (dat eigenlijk staat voor Genetic Investigation of Anthropometric Traits) hebben we iets meer dan 3.000 genetische variaties, veranderingen in het DNA, geïdentificeerd die de menselijke lengte met wel 2 centimeter konden laten toenemen. Ook is er meer zicht op biologische processen die de lengte bepalen: het zou zeer interessant zijn te weten hoe we van baby’s naar -steeds langere- volwassenen gaan.
Dat is een van de complexe vragen die we nog niet volledig hebben beantwoord. En de identificatie van een gen dat bijvoorbeeld groeifactoren bepaalt in het bloed zou veel nieuwe inzichten kunnen opleveren in therapeutische strategieën voor de behandeling van groeistoornissen – die 3-5% van de bevolking treffen – en in behandelingen voor andere veel voorkomende ziekten. Daarom is het zo belangrijk,’ concludeert Marouli.