Het MVI werd in juni 2020 in Spanje ingevoerd om extreme armoede in het land te bestrijden en sociale en maatschappelijke uitsluiting te voorkomen. Van het budget van 2,7 miljard euro dat voor 2021 was vrijgemaakt, is met de jaarwisseling in zicht nog 1,3 miljard euro niet uitgekeerd. Van de berekende 2,3 miljoen mensen die van het MVI gebruik zouden kunnen maken, hebben dat er nog maar 800 duizend daadwerkelijk gedaan.
Volgens de Spaanse ngo Caritas is het maar één op de vijf huishoudens die in armoede leven gelukt om een MVI te krijgen. Een hoop bureaucratie en voorwaarden om het MVI toegekend te krijgen staat de overige vier huishoudens in de weg. Een van die voorwaarden is bijvoorbeeld dat alle gezinsleden ingeschreven moeten staan bij dezelfde gemeente.
Persoonlijke situatie niet altijd standaard
Voor Ángela García bijvoorbeeld betekende dit dat zij buiten de boot viel voor deze overheidssteun. Met haar echtgenoot en drie kinderen moest zij rond zien te komen van minder dan 200 euro per maand. Op basis daarvan zou zij in aanmerking komen voor het MVI, maar niet alle gezinsleden waren ingeschreven in haar huidige woonplaats in de provincie Toledo.
Dat kwam zo. Het gezin woonde in een sociale huurwoning in Vallecas en betaalde daarvoor 50 euro per maand. Het regiobestuur van Madrid verkocht deze woning echter aan aasgierfonds Encasa Cibeles die de huur verhoogde naar 400 euro per maand. Ángela verdiende als straatveger 600 euro per maand en kon de nieuwe huur niet opbrengen. Haar man had vanwege een ernstige ziekte geen inkomsten. De nieuwe eigenaar van de woning dreigde het gezin uit huis te zetten en bood aan de huurachterstand kwijt te schelden als ze onmiddellijk zouden vertrekken.
Het gezin kon terecht in een woning van een familielid van Ángela in het dorp El Casar de Escalona. Ángela was inmiddels haar baan kwijt en de drie kinderen van 8, 13 en 15 jaar gingen naar de plaatselijk school in Escalona. Daarvoor moesten zij echter zijn ingeschreven in het lokale bevolkingsregister. Ook haar echtgenoot schreven ze in om een subsidie van 200 euro per maand te krijgen.
Ángela wilde zelf ingeschreven blijven in Vallecas omdat zij aanspraak wilde blijven maken op de sociale huurwoning die ze was kwijtgeraakt en die ze via een advocaat nog probeert terug te krijgen. Toen zij de formulieren indiende voor een MVI, kreeg het gezin een afwijzing omdat niet alle gezinsleden in dezelfde gemeente geregistreerd stonden.
De druk nam verder toe toen het familielid van wie de huidige woning is te kennen gaf deze weer zelf te willen gebruiken. Een maatschappelijk werker kwam op het geniale idee om de politie langs te laten komen om met eigen ogen te zien dat het gezin samen in hetzelfde huis woont en dat zij van 200 euro per maand moeten rondkomen. Nu is het wachten op een besluit van de overheid of zij het MVI zal uitkeren. Voor Ángela zou dat betekenen dat zij geen 200, maar tussen de 600 en 800 euro per maand te besteden heeft. Nu krijgt het gezin kleding van het Rode Kruis en de gemeente bekostigt de schoolspullen voor de kinderen. Dat de kans klein is om in het dorp werk te vinden weet Ángela maar al te goed, maar een andere optie is er nu eenvoudigweg niet.
Zo zijn er nog tal van andere voorbeelden van gezinnen bij wie de schoolgaande kinderen in een andere gemeente staan ingeschreven dan een van de ouders. Denk aan moeders die met hun kinderen vluchten voor huiselijk geweld, tijdelijk bij familie kunnen verblijven, en de kinderen naar hun eigen school in oude gemeente laten gaan. Bijna 10 procent van alle afwijzingen heeft te maken met deze regel van registratie in dezelfde gemeente.
Een andere reden waarom veel gezinnen buiten de boot vielen, is dat in de aanvragen in 2020 het inkomen moest worden opgegeven uit 2019, toen er van een pandemie en economische crisis nog geen sprake was. Terwijl juist onder de groep kwetsbare mensen de crisis het hardst heeft toegeslagen.
Ministerie van Sociale Zekerheid neemt aktie
Bronnen rond het ministerie van Sociale Zekerheid hebben laten weten deze regel inmiddels te hebben teruggedraaid en vanaf nu uit te zullen gaan van de actuele inkomsten. Met de wetenschap dat veel gezinnen het MVI niet hebben aangevraagd omdat zij onvoldoende toegang hadden tot informatie over deze overheidssteun, start het ministerie een speciaal programma om ook deze kwetsbare gezinnen te bereiken en hen een Minimum Vitaal Inkomen uit te keren.