In het wetsvoorstel van deze maandag bepaalt voortaan de Spaanse minister van Algemene Zaken en niet die van Defensie welke documenten als staatsgeheim worden geclassificeerd en voor hoelang die documenten geheim blijven. Volgens overheidsbronnen geciteerd door de krant El Diario “kan er voor de duur van 4 tot maximaal 50 jaar geheimhouding worden opgelegd. In bepaalde gevallen kan die termijn worden verlengd.”
Vier categorieën informatie
Voortaan is de duur van de geheimhouding afhankelijk van het soort informatie. In overeenstemming met de Europese normen zijn er vier categorieën: topgeheime, geheime, vertrouwelijke en beperkt toegankelijke informatie. Alleen informatie die uitermate gevoelig is kan langer dan 50 jaar geheim blijven. Tijdens behandeling in het parlement kan de termijn van 50 jaar nog gewijzigd worden, aldus laten regeringsbronnen weten.
Wie beslist?
Voortaan zal de Spaanse minister van Algemene Zaken (nu is dat Félix Bolaños) over de beslissing tot geheimhouding gaan. Volgens de regering heeft dat te maken met de huidige tijdsgeest. Geheime informatie betreft niet alleen militaire zaken, Het kan ook gaan om economische, industriële of andere gevoelige informatie. Daarom is gekozen voor een ministerie met een breder werkterrein dat “interdepartementaal” kan werken.
Autoriteit Vertrouwelijke Informatie
“Er is een Autoriteit Vertrouwelijke Informatie in het leven geroepen. Dat overheidsorgaan waarborgt de naleving van de wet. Ook zorgt het voor de coördinatie en ondersteuning van alle ministeries. Tot slot heeft de Autoriteit contact met internationale autoriteiten op dat gebied.” Dat neemt niet weg dat uiteindelijk de minsterraad is die de geheimhoudingsplicht oplegt en ook weer opheft.
Het heeft lang geduurd
Al in 2016 deed de Baskische politieke partij (PNV) een dergelijk wetsvoorstel. Het doel daarvan was dat de informatie over politieke schandalen en de staatsgreep van 23 februari 1981 door Tejero (23F) zou worden prijsgegeven. Het wetsvoorstel is na 80 verdagingen en een kabinetswisseling pas nu aangenomen.
De PNV pleit voor kortere geheimhoudingstermijn
De PNV wilde een veel kortere termijn van maximaal 25 jaar. Deze bedoeling had de regeringspartij destijds ook overgenomen. Wel kon de regering met een goede motivering deze termijn één keer verlengen met tien jaar. Feitelijk was het gewoon een marge voor een paar kwesties die na 25 jaar geheimhouding opeens openbaar zouden worden. Het wetsvoorstel van weleer is echter door de val van de regering in 2019 nooit tot wet verheven.
Toch nog geheimhoudingstermijn zonder einddatum mogelijk?
Nu heeft de regering de geheimhoudingstermijn verlengd tot 50 jaar. Bovendien kan die termijn worden verlengd als de regering dat nodig vindt. De redactie van de krant el Diario zit nog met de nodige onduidelijkheid. Zo moet er nog uit de kleine lettertjes worden gehaald wat er gebeurt met kwesties die al vóór de inwerkingtreding van de wet als geheim waren aangewezen. Dus het is nog niet duidelijk wanneer de documenten over 23F, de spionage op separatistenleiders en andere politieke schandalen uiteindelijk het daglicht zullen zien.