Bij eieren is dat prijsverschil zelfs met meer dan 65 procent gegroeid, bij aardappelen en tomaten meer dan 20 procent en bij sla, uien en melk 16 procent. Dit ten opzichte van een algemene CPI van 5,7 procent.
Andrés Góngora van landbouworganisatie COAG zou graag uitleggen hoe voedselprijzen tot stand komen, zegt hij in El Publico. “Wanneer supermarkten zeggen dat ze geen onrechtmatige marges toepassen, wordt aangenomen dat dit komt omdat alle prijsstijgingen die landbouwers doorberekenen hun kosten zijn.” Volgens Góngora is de informatie over hoe de prijzen tot stand komen niet transparant.
Volgens hem gaat er iets mis omdat veel producenten van basisproducten over het algemeen met hun prijzen onder het niveau van vorig jaar zitten, met uitzonderingen zoals citrusvruchten. Toch stijgen de prijzen voor de eindconsument.
Uit gegevens van de IPOD (Origin Destination Price Index), opgesteld door COAG, blijkt dat de marges harder groeien dan de algemene inflatie, die 2022 afsloot met 5,7 procent. De inflatie voor levensmiddelen kwam echter uit op bijna het drievoudige: 15,7 procent.
De analyse van COAG onthult dat in het geval van eieren de het prijsverschil tussen het veld en de koelkast in december 2022 met 66 procent is gegroeid ten opzichte van dezelfde maand in 2021. Voor aubergines gold een groei van 60 procent. In beide gevallen is dat meer meer dan tien keer de stijging van de algemene CPI.
Bij basisvoedingsmiddelen zo als aardappelen, tomaten, uien of melk schommelde dit verschil tussen 16,6 en 23 procent, terwijl het aandeel bij kip en snijbiet verdubbelde, met meer dan 12% in beide gevallen.
Ook producten met kleinere marges dan vorig jaar
Tegelijkertijd waren de marges van andere voedingsmiddelen die aan de basis aanzienlijk duurder zijn geworden, lager dan vorig jaar. Dat was het geval bij olijfolie, (slechte oogst door droogte), sinaasappelen (vaak verkocht onder de kostprijs) of varkensvlees. Hiervan schat het ministerie van Landbouw een waardestijging van 60 procent in de laatste twaalf maanden na de spanningen veroorzaakt door de daling van de export, hoofdzakelijk die gericht op China.
Kostenstijging aan de oorsprong
Het is gebruikelijk in Spanje dat de prijzen van verse levensmiddelen tussen de plaats van productie en consumptie met vier tot vijf keer toenemen. Maar nu stijgen de kosten ook aan de oorsprong al. Het Observatorium van Prijzen en Markten van de Junta de Andalucía geeft enkele aanwijzingen over de samenstelling van de uiteindelijke verkoopprijs.
Zo kreeg een boer vorige week 96 eurocent voor een kilo tomaten. Op de eerste veiling kwam daar al 14 cent bij. Nog eens 60 cent werden daaran toegevoegd op de groothandelsmarkt, waarmee ze uitkwamen op 1,70 per kilo. Dit bedrag werd nog een verdubbeld om tot de consumentenprijs van een bekende supermarktketen te komen tot 3,90 tot 5,68 euro per kilo.
Facua eist officiële studie over hoe voedselprijzen tot stand komen
“Het lijdt geen twijfel dat sommige verkooppunten de marges verhogen zonder de prijzen voor telers te verhogen. Hetzelfde geldt voor de distributeurs of de grote ketens, of beide, die het doen”, legt Rubén Sánchez uit. Hij is woordvoerder van de consumentenvereniging Facua. Deze entiteit heeft een officiële studie van de regering geëist over het proces van vorming van voedselprijzen.
Sánchez is voorstander van prijsinterventie en marges voor voedselmarketing. Die worden eveneens bepleit door politieke partijen als Podemos, IU of CCOO. Hij merkt op dat de verkoopprijzen van veel producten fors stijgen, zonder dat de producenten daar iets van merken in hun inkomen.
In twee jaar tijd voedsel 20 procent in prijs gestegen
De CPI-gegevens wijzen op een vertraging van de stijging van de prijzen van onbewerkt voedsel (vers). Deze vertraging is echter niet te zien in voedsel dat enige vorm van verwerking nodig heeft. De context is er in elk geval een van een algemene stijging van voedselprijzen in 2022 die tussen 11,4 en 19,2 procent ligt, afhankelijk van de groep levensmiddelen. De prijs van het hele winkelmandje is verdrievoudigd (14,7%) op jaarbasis. Die stijging heeft plaatsgevonden na een jaar waarin het winkelmandje in 2021 al met 5 procent duurder is geworden. Dat plaatst de prijsstijging voor de laatste twee jaar op 20 procent.
Btw-verlaging op basisproducten
Dinsdag heeft het parlement het decreet goedgekeurd dat de btw-verlaging voor een mand met basisproducten vaststelt. Dat is een van de maatregelen die de regering heeft genomen om de spiraal van prijsstijgingen te doorbreken. Wel stellen verschillende organisaties tekortkomingen vast in de naleving van de maatregel door supermarkten.
Consumentenorganisatie OCU bekritiseert het feit dat vlees of vis niet onder de maatregel valt. Die producten vormen namelijk een “belangrijk gewicht” in het winkelmandje.
Bekijk ook: In hoeverre houden Spaanse supermarkten zich aan de verlaging van de btw