Lonen hadden in tegenstelling tot eerdere episodes van inflatie nu een gematigde impact. “De impuls van bedrijfswinsten is opvallend hoger dan in eerdere inflatieperiodes. We zien een herstel van de economische instorting tijdens de pandemie, maar het huidige niveau is al 3% hoger dan voor Covid”, verklaart Raymond Torres, directeur van Conjunctuur en Internationale Analyse bij Funcas, in een interview met de krant NIUS. Het is belangrijk om te benadrukken dat deze prijsverhogingen niet uniform zijn binnen bedrijven, aangezien er aanzienlijke verschillen zijn tussen economische sectoren.
Spanje meest extreme geval van EU-landen
OESO-gegevens laten zien dat lonen, de gebruikelijke ‘verdachten’, niet de belangrijkste boosdoeners zijn voor de aanhoudende inflatie in veel Europese landen, een anomalie die ook zichtbaar is in Frankrijk, Italië, de eurozone en het Verenigd Koninkrijk. Spanje is echter het meest extreme geval.
De stijgende prijzen zijn in lijn met het begin van de energiecrisis. In de eurozone is de oorsprong van interne inflatie beter in balans. Wat maakt Spanje dan zo uniek? Dit komt deels doordat de Spaanse bedrijfssector een van de zwaarst getroffen was tijdens de pandemie, met de grootste BBP-daling van de grote Europese economieën.
Twee verklaringen
Het OESO-rapport biedt twee algemene verklaringen voor deze toename van de bedrijfswinsten die in veel landen te zien is:
- Sommige studies suggereren dat bedrijven anticiperen op de kostenstijging die ze zelfs voor de invasie van Oekraïne zagen aankomen.
- Anderen zien het als een weerspiegeling van het gebrek aan concurrentie in sommige sectoren en de prijszetting macht van sommige bedrijven.
“Het is belangrijk voor het economisch beleid om te begrijpen waarom we deze stijgingen zien,” zegt de OESO. Het is ook opmerkelijk dat een “onevenredig” deel van de bedrijfsinflatie afkomstig is van sectoren als mijnbouw, elektriciteit, gas en waterbeheer. “Deze sectoren maken slechts 4% uit van de gemiddelde economie, maar zijn verantwoordelijk voor meer dan 40% van de winststijging van 2022.” In de laatste kwartalen van 2022 hebben ook de productie- en dienstensectoren zich bij deze groep gevoegd.
Belangrijke rol van pandemie
De pandemie speelt ook een belangrijke rol in dit verhaal. De terugkeer naar het normale leven heeft in veel gevallen een grotere vraag dan aanbod gecreëerd, waardoor bedrijven meer prijszettingsmacht hebben.
“Veel bedrijven hebben hun tarieven verhoogd boven de kostenstijging”, antwoordde Isabel Schnabel, lid van het Uitvoerend Comité van de ECB, deze week in een interview. “Dit kan leiden tot een winst-loon-prijs spiraal, in tegenstelling tot een eenvoudige prijs- en loonspiraal”.
Bedrijfsmarges het meest reactief
Traditioneel werd gedacht dat een inflatiecyclus ontstaat met een prijsstijging van één of meerdere producten en een snelle reactie van de lonen, die op hun beurt meer prijsverhogingen van de producten veroorzaken. Dit is wat er gebeurde in de jaren ’70 met de oliecrisis, en daarom waarschuwen economen al maanden voor deze “tweede ronde” effecten die zich op de lonen richten.
Lees ook: Inflatie Spanje bereikt laagste niveau in twee jaar tijd
Maar het blijkt dat bedrijfsmarges nu het meest reactief zijn op de stijging van de energie- en grondstoffenprijzen. Daarom begint de mogelijke inflatiespiraal met het woord “winst/marges”.
Loonstijging
In de fase waarin we ons bevinden, wordt een loonstijging verwacht om een deel van de koopkracht te herstellen, gezien het feit dat bedrijven hun winsten hebben verbeterd. In Spanje hebben sociale partners een loonsverhoging van 10% over de komende drie jaar afgesproken.
Nog niet bekend is hoe de bedrijven zullen reageren: “Zullen ze deze kostenstijging doorberekenen in de prijzen of zullen ze deze absorberen door hun marges te verkleinen? “Dat hangt grotendeels af van hoe sterk de vraag naar goederen en diensten blijft”, antwoordt Torres. “Als bedrijven zien dat ze kunnen doorgaan met het verhogen van de prijzen zonder dat hun verkoop daalt, zullen ze dat waarschijnlijk doen”.
Hoge inflatie voedt de looneisen
Het klimaat van rentestijgingen dat de ECB in het eurogebied heeft ingevoerd, lijkt niet het meest gunstig om een sterke consumentenvraag naar goederen en diensten van huishoudens in stand te houden. Dit kan de druk verminderen en prijsverlagingen in de bedrijven afdwingen.
“Nu is het tijd voor salarissen, maar alles terugkrijgen is niet mogelijk”, zegt Torres de Funcas. “Iemand – werknemers en bedrijven samen of afzonderlijk – moet de kosten van stijgende grondstoffen en energie dragen.”
Lees ook: Spanje groeit de komende jaren sneller dan VS of Duitsland