In het Padrón de Españoles Residentes en el Extranjero (het register Spanjaarden Woonachtig in het Buitenland) is het aantal inschrijvingen in 2017 opgelopen tot 794.209. Vorig jaar waren dit er nog 766.996. Dit betreft alleen nog maar de mensen die zich in het nieuwe land hebben inschreven bij de Spaanse Ambassade. Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk nog hoger. Als er alleen wordt gekeken naar mensen met een Spaanse nationaliteit die buiten Spanje wonen (en in de meeste gevallen ook niet in Spanje geboren zijn), loopt dit aantal op tot bijna 2,5 miljoen in 2017. Dat is 4,4% meer dan in 2016.
“Vertrek naar het buitenland is een verrijking”
“Naar het buitenland gaan is een verrijking” zei de Spaanse minister van Buitenlandse Zaken Alfonso Dastis afgelopen december. Dat vond Arantxa Alba, een Madrileense van 32 jaar die sinds 2012 met haar partner in Düsseldorf woont, ook. Maar volgens haar is het alleen een verrijking als de keuze niet voortkomt uit een gebrek aan kansen in het eigen land.
Aranxta, Rocío en Pablo
Aranxta is doctorandus in de economie, haar partner is ingenieur. Ze vertrokken samen naar Duitsland om daar een betere baan te zoeken. Nu doet ze onderzoek aan de universiteit van Essen. “Ik had nog niet veel ervaring met onderzoek doen en hier kreeg ik daarvoor de mogelijkheid. Bovendien kan ik hier ook voor kinderen kiezen, in Spanje zou dat onmogelijk zijn”, zegt ze. In augustus van het vorig jaar werd Aranxta moeder van haar eerste kind. Ze moet toegeven dat ze sindsdien meer behoefte heeft om terug naar Spanje te keren. “In Duitsland hebben we het werk dat we graag willen, maar dat is ook alles. Als we hier blijven heeft ons kind alleen een vader en een moeder. Als we terug zouden keren heeft het een hele familie met opa’s, oma’s, tantes en ooms. Een terugkeer zou betekenen dat we onze professionele droom moeten opgeven”. Aranxta houdt contact met haar familie via Skype. “Mijn moeder kent haar kleinkind beter van een scherm, dan van het contact in levenden lijve”, vertelt ze.
Rocío Veneros, ook uit Madrid, is 33 en zit in een vergelijkbare situatie. Zij woont sinds 2011 in Avignon. Haar kindje van vier jaar is al aan Skype gewend vanaf dat ze baby is. Rocío vertelt dat ze inmiddels goed gesetteld is in Frankrijk, maar dat het nog steeds niet de plaats is waar ze het liefste zou zijn. Als ze op vakantie terug in Spanje zijn, vraagt haar dochtertje waarom ze niet kunnen blijven. “In Frankrijk zijn we met ons tweetjes, in Spanje ondervindt ze de warmte en liefde van haar hele familie” zegt Rocío. Voor haar begon alles toen haar werkgever in Spanje het arbeidscontract niet verlengde in 2010. Ze ging aan het werk in een supermarkt maar ze wilde iets anders. “De crisis sloeg hard toe. Er braken voor veel mensen onzekere tijden aan. Mijn leven bestond opeens in een “voor” en “na de crisis”. Na enkele maanden vertrok ze met een paar vriendinnen naar Frankrijk om daar druiven te gaan plukken. “Daarmee verdiende ik per maand meer dan als ik in Spanje was gebleven”, zegt ze. Het avontuur dat een maand zou gaan duren, duurt inmiddels meer dan vijf jaar. Na het druiven plukken werkte ze een tijdje als schoonmaakster totdat ze op een school aan de slag kon als groepswerker. Afgelopen kerst werd haar nog een baan aangeboden in Spanje, maar het salaris dat werd geboden was verwerpelijk. “Ik woon hier goed, ondanks dat ik me alleen voel. In Spanje moet je overleven en is de situatie heel stressvol. Dat is in Frankrijk anders. Hier wordt door de overheid beter voor je gezorgd”.
Andere Spanjaarden zijn niet voornemens weer terug te keren. Dat is het geval voor de 35-jarige Pablo Torija. In 2007 pakte hij zijn koffers om Economie te gaan studeren in Denemarken. “Destijds was het hier heel duur om te studeren, en daar kon het gratis”, zegt hij. Na zijn afstuderen wilde hij terug naar Madrid om daar te promoveren. Dat bleek financieel niet haalbaar. Nu woont hij met zijn Oostenrijkse partner en twee kinderen van vijf en twee jaar oud in Wenen. “Mijn moeder is er niet erg blij mee, ze heeft vijf kleinkinderen die ze alleen via Skype ziet. Mijn zus heeft drie kinderen en woont in Engeland” vertelt Pablo.
Geen verlangen, maar wanhoop
Marea Granate, een collectief netwerk van Spaanse emigranten, vindt dat de minister van Buitenlandse zaken met zijn opmerking over de verrijking de situatie van de duizenden jongeren die naar het buitenland vertrekken te veel relativeert. Ze vertrekken niet voor de blikverruimende ervaring, maar omdat er in Spanje geen werk is. Het antwoord in een brief aan minister Dastis was: “Vanaf het begin van de economische crisis in 2008 hebben jongeren Spanje verlaten om de eenvoudige reden dat er geen keuze was. Noem hun vertrek geen “initiatief”, maar noem het “noodzaak”, noem het niet “verlangen”, maar “wanhoop”. Noem het, meneer de minister, geen “blikverruiming”, want de keuze wordt niet gemaakt om ons open te stellen voor een nieuwe horizon, we voelen ons genoodzaakt geen last meer te zijn voor onze familie maar hen juist te helpen en, vooral, om een waardig bestaan te kunnen leiden”. De tekst eindigt met: “U zei dat naar het buitenland gaan een verrijking is, de blik verruimt en sociale vaardigheden versterkt”, natuurlijk is dat zo, maar het is cruciaal dat dit niet de reden, maar de consequentie is van ons vertrek”.
Enkele gegevens
33% van de Spanjaarden die in het buitenland wonen zijn geboren in Spanje. 59,1% werd geboren in het land waar ze nu wonen. De meeste Spanjaarden in het buitenland wonen in Latijns-Amerika (1.087.915). 303.369 Spanjaarden bleven binnen Europa.
In Europa werden de meeste kinderen van geëmigreerde Spanjaarden geboren (57,6 van het totaal), gevolgd door Latijns-Amerika (32,9 van het totaal).
15,4% van de Spanjaarden die staan ingeschreven in het Padrón de Españoles Residentes en el Extranjero zijn jonger dan 16 jaar. 63% is tussen de 16 en 64 jaar, 21,6% is 65 jaar of ouder.
De meeste Spanjaarden wonen in Argentinië (448.050), Frankrijk (243.582) en Venezuela (180.497).