In Amerika en Europa zijn staatshuishoudingen danig uit het roer gelopen. Onverstandig politiek-economisch beleid, waarbij de financiële wereld enerzijds een te grote vrijheid werd gelaten, anderzijds particulieren te gemakkelijk aan (veel) geld konden komen, maar bovenal de grensoverschrijdende, doldwaze avonturen met de euro houden Spanje nog steeds aan de rand van een financiële afgrond.
Lucht
Hoe onnavolgbaar het binnenskamers gerommel met de onvoorstelbare hoge Griekse staatsschuld ook mag zijn, de nu gesloten overeenkomst om tot een afbouw daarvan te komen, verschaft Spanje gelukkig lucht.
Het Spaanse ministerie van Economische Zaken kon een deel van haar schulden, ongeveer 35 miljard euro, gunstig op de geldmarkt verkopen, tegen condities die even laag waren als twee jaar geleden toen Spanje er nog redelijk goed voor stond. Bovendien had men tot wel tienmaal zoveel kunnen aanbieden om alle klanten te bedienen.
Gunstig, omdat dit jaar ruim 175 miljard op de kapitaalmarkten moet worden verkregen. In ieder geval lijken de ontwikkelingen erop te duiden, dat de financiële markten zich beginnen te normaliseren.
Sociale onrust
Niettemin heeft Spanje getekend voor een garantie aan Griekenland van 15 miljard euro. Dat is nog geen tien procent van het gat dat naar zeggen nu al in de Spaanse schatkist gaapt.
De toestand in Griekenland werpt ook een brede schaduw over de sociale ontwikkelingen in Spanje. De onrust groeit, hard optreden van de politie zoals deze week in Valencia, moet verzet tegen bezuinigingsplannen de kop indrukken. Wat jarenlang onder de mat werd geschoven, schijnt door de Griekse crisis opeens helder zichtbaar te worden.
Het ging de afgelopen tien jaren wat al te gemakkelijk. De allang vastgelopen arbeidsmarkt kon haar desolate toestand jarenlang verbergen achter de huizenbouw-hausse. Investeringen hadden een vaak speculatieve achtergrond en blijken nu niet bepaald ten gunste van een duurzame verbetering van de werkgelegenheid te zijn gedaan.
De regering van Mario Rajoy (PP) heeft daarom de strijd tegen de overweldigende werkloosheid aangebonden. Zonder twijfel ook begrijpend dat dit de schatkist in principe meer geld zal opleveren.
Wat echter reeds uit het oog werd verloren, is dat meer werkgelegenheid pas dan kan ontstaan als er meer wordt geconsumeerd. Lastenverhogingen en loonkortingen staan op gespannen voet met een onevenwichtig beleid dat bezuinigingen laat voorgaan op de bevordering van consumptie. De Griekse geschiedenis vol bezuinigingen, maar zonder een stimulans van investeringen, productie en consumptie, schijnt zich hier te herhalen.
Eigen verantwoordelijkheid
Het is zonder twijfel nobel om Europese banken overeind te houden, lippendienst te bewijzen aan de (mislukte) euro en een archaïsch aandoend politiek systeem op gang te houden, maar de tijden lijken dramatisch te veranderen. Burgers zijn mondig geworden, of worden al ’twitterend’ wijs en kunnen op het internet snel uitvinden wat hen allemaal wordt wijsgemaakt.
Men kan deze crisis daarom niet aan politici alleen overlaten, laat staan aan bankiers. Iedereen is er zich van bewust, dat hebzucht en globalisering, privatisering en geheimhouding van reële feiten, aan de basis liggen van de narigheden die velen in heel Europa nu dagelijks ondervinden.
Laten wij ons daarom niet onttrekken aan onze eigen verantwoordelijkheid, want wij kozen toch de vertegenwoordigers die de kar de sloot in stuurden? Toen het ons goed ging, was dat iedereen een zorg. Met en zonder competentie kon iedereen in die jaren wel een leuke boterham bijeen krijgen. Het komt er echter op aan, om heden gezamenlijk het hoofd te bieden aan de afrekening voor deze houding.
Het is echter aan de nieuwe Spaanse regering een fair evenwicht vast te stellen tussen uitgaven en inkomsten. Niet alleen van de staat, maar ook voor ieder individu. Van gepensioneerden tot afstuderenden, van hoog tot laag. Aan dat laatste schijnt het – naar slecht Grieks voorbeeld – te ontbreken. Onfeilbaarheid mag misschien aan de Paus worden toegeschreven. Het politiek en economisch bedrijf heeft genoeg bewezen daar niet aan toe te zijn.