Afgelopen maandag trad Rodrigo Rato, voormalig directeur van het IMF, reeds uit zijn leidingevende functie bij Bankia, nadat duidelijk was geworden dat de Spaanse regering nadacht over een "Bad Bank"-constructie, een instelling waar alle slechte kredieten zouden kunnen worden ondergebracht.
Rodrigo Rato
Rodrigo Rato wist bij Bankia, door de sluiting van 800 bankfilialen en verbetering van het dienstenpakket, over 2011 een winst van liefst 309 miljoen euro te realiseren. Volgens zeggen zou hij daarmee een premie van 0,5% in de wacht hebben gesleept als vergoeding voor verleende diensten. Niet ongebruikelijk op het hoogste managementsniveau.
Rato gaf zelf geen reden op voor zijn plotselinge vertrek. Maar laat die zich niet raden? Als vroegere minister van financiën (1996-2004) in de regering van de Partido Popular had hij Mariano Rajoy, de huidige president, als collega en was Luis de Guindos, nu minister van financiën, zijn ondergeschikte.
Hier zijn waarschijnlijk zeer persoonlijke overwegingen in het spel, nu geen overeenstemming leek te kunnen worden bereikt over een "Bad Bank" op de wijze waarin Rato zelf zeer geloofde, als oplossing voor de Spaanse bankencrisis.
Op 25 april gaf het IMF te kennen dat de meest kwetsbare krediet-instellingen van Spanje voortvarend hun balanscijfers dienden te verbeteren en hun management en bestuur dringend moesten optimaliseren.
Nationalisering
Vooral de grootste instellingen, waartoe Bankia-BFA behoort, werden door het IMF genoemd. Bij de oprichting in 2010 had deze combinatie een startkrediet van 4,5 miljard euro uit publieke middelen opgenomen en naar verluidt zouden nu nogmaals 7 miljard euro nodig zijn om het bezit van circa 38 miljard aan slechte kredieten af te dekken. Het begint daarom in de richting van nationalisering van dit geldinstituut te gaan.
Op 11 mei zal de regering Rajoy nader bekend maken welke stappen er worden gezet om het vertrouwen in Spaanse banken wat op te vijzelen. De schatkist zal daartoe eventueel op een kier worden gezet.
Rajoy verklapte alvast dat dubieuze bezittingen in een speciaal daarvoor in te richten instelling zouden kunnen worden ondergebracht.
Belastingbetaler
Dat kan de boekhouding van veel banken mogelijk wat opfleuren, maar doet niets af aan het feit, dat de gevolgen van verkeerde speculaties en beoordeling van kredieten van die banken dan worden overgeheveld naar de belastingbetaler.
Ter geruststelling liet Rajoy weten, dat deze handelswijze het lopende tekort op de staatsbegroting niet zal beïnvloeden. Wachten we dat maar af nu gemeenten en provincies hen opgelegde "bezuinigingen" honoreren met aanzienlijke tariefverhogingen voor de huishoudens.
Daar komen dan zonder twijfel hogere belastingheffingen bij. Mensen zullen nog minder gaan besteden, wat natuurlijk fiscale gevolgen heeft voor de staat en geen rekening houdt met de dringende noodzaak van groei (consumptie) voor meer werkgelegenheid. In principe een catastrofale kringloop die (nog) niet door de regering schijnt te worden onderkend.
Nood breekt wet
Rajoy lijkt de belofte voor zijn verkiezing alweer vergeten, dat geen belastinggeld ingezet zou worden voor speculerende en verkeerd investerende geldgevers. Nood breekt wet, is een gezegde. De nood moet dus behoorlijk hoog zijn, nu het uit 2009 stammende Ierse model van stal schijnt te worden gehaald om banken van een gewisse ondergang te redden.
Naar schatting bezitten de banken ongeveer 323 miljard aan slechte kredieten uit de constructiehausse van 2001 tot 2008. Kredieten die ondermeer bouwgrond betreffen, ongelukkige buitenlandse beleggingen, vastgoedzaken die soms niet eens werden voltooid en geld voor kredietnemers die zich overschat bleken te hebben.
Een regerings-decreet van februari eist, dat banken ter afdekking voor eind 2012 ongeveer 53 miljard aan liquide middelen op hun rekening moeten hebben staan. Ruimschoots onvoldoende naar het oordeel van deskundigen en buitenlandse beleggers.
Geloofwaardigheid
Daarom is een ingreep bij Bankia-BFA, die de meeste slechte kredieten bezit, van doorslaggevende betekenis voor de gehele Spaanse bankensector. De geloofwaardigheid van Rajoy's sanerings- en bezuinigingsplannen staat of valt ermee.
Er is haast bij omdat het roer in Europa om moet na hachelijke verkiezingen in Griekenland en Frankrijk, maar ook door de regeringscrisis in Nederland.
Duidelijk is het geworden, dat Duitsland als grootste geldgever niet veel langer overal aan de touwen kan trekken. Haar model van de sociale-markt economie en beleving van een 'verenigd' Europa harmonieert niet met de zienswijzen uit andere landen.
Bestuurs-elite
De stemming onder de bevolking van Europa richt zich bovendien steeds meer tegen de eigenzinnig en irrationeel handelende Europese bestuurs-elite, die geen begrip blijkt te hebben voor de sociale gevolgen van hun doldrieste saneringsplannen.
De roep naar "groei", dus meer consumptieruimte en werkgelegenheid, neemt dagelijks toe. Men kan niet bezuinigen en groeien tegelijk. Iets dat in Spanje moeilijk aankomt bij een werkloosheid die de hoogste van Europa is en rond 25% ligt bij een minimale, traditionele industrialisatie, zonder een modern ingerichte service-industrie, maar wel onder een drukkende, soms zelfs corrupte mega-bureaucratie.
Desondanks gaat het met de Spaanse export niet slecht. Deze draagt echter nog steeds onvoldoende bij aan het nationaal product.
In het eerste kwartaal van 2012 is zichtbaar geworden, dat door de regering in allerijl genomen maatregelen inderdaad lijken te grijpen. Maar ook dit wordt niet voldoende geacht om een verdere neergang te voorkomen.
Daarom is de operatie bij Bankia-BFA van grote betekenis. Het kan ertoe leiden, dat Spanje in de komende tijd nog buitenlandse leningen op de geldmarkt kan krijgen beneden 6% en zo een "bail-out" naar Grieks model kan worden vermeden.
Bron: New York Times, Bloomberg, Reuters, Bankspedia, Der Standard
