Van verschillende lezers heb ik de afgelopen weken handreikingen en tips gekregen om de kinderziekten op te lossen en daarmee gaan we dankbaar aan de slag. Natuurlijk zal ik de resultaten daarvan te zijner tijd met u delen. Voorlopig is dit dus het einde van deze column.
Ik vrees echter dat de waterperikelen de komende jaren alleen maar zullen toenemen. En dat heeft alles te maken met de transitie van droge naar waterverslindende landbouw.
Begin 2000 was onze vallei in Zuid-Spanje voornamelijk begroeid met druiven, amandel- en olijfbomen. Landbouw waarvoor geen irrigatie nodig is.
In de eerste jaren leerden we het ritme van de seizoenen kennen. In september werden de druiven geplukt, eind december sloegen onze buren dagenlang rijpe olijven uit de bomen en eind januari kleurden de hellingen alweer wit door de amandelbloesem.
Intensieve arbeid die, zo klaagden de buren, op geen enkele manier werd beloond door de markt. Voor een habbekrats verkochten zij hun oogst aan coöperaties waarvan het grootste deel tegen bodemprijzen belandde in de schappen van Noord-Europese supermarkten.
Vergroening
Uit Zuid-Amerika werden de avocado en de mango geïntroduceerd. Bomen die in het zachte klimaat in onze streek uitstekend leken te gedijen.
De marktprijs voor deze vruchten ligt vele malen hoger dan de prijs voor druiven, amandelen en olijven en het is begrijpelijk dat de boeren ook aan hun portemonnee denken.
Mondjesmaat werden de soms eeuwenoude olijfbomen verruild voor de veelbelovende nieuwkomers. Met de komst van de mango- en avocadobomen veranderde ook het landschap ingrijpend.
Avocado- en mangobomen hebben namelijk veel water nodig. De machine om waterputten te boren draaide overuren en op de hellingen verschenen steeds meer oerlelijke, megagrote waterdepots.
Onder elk waterdepot werden nieuwe bomen aangeplant en in de loop der jaren vond een ‘vergroening’ van onze vallei plaats.
Onttrekking van grondwater
Water is nu, nog meer dan voorheen, dagelijks onderwerp van gesprek. Het aantal dagen dat er geen regen is gevallen wordt met grote nauwkeurigheid bijgehouden.
In de droge rivier onder in de vallei, zijn het afgelopen jaar enorme gaten geboord en daarin zijn betonnen ringen geplaatst om het water uit de regentijd langer vast te houden. Ik vraag me geregeld af hoe lang deze transitie ongestraft kan blijven doorgaan.
Kan het grondwater in de droge vallei deze ontwikkeling wel bijbenen? En hoe kan het dat er vanuit de overheid geen enkel toezicht is op de massale onttrekking van grondwater?
Voor de ecologisch en hydrologische situatie in het gebied moet deze transitie echt funest zijn. Het kan niet anders of de waterproblemen in onze vallei worden de komende jaren alleen maar groter. Dat belooft wat.
Esther Rasenberg is co-hoofdredacteur van WaterForum. Met haar partner Ramon heeft zij in 2003 een ruïne in Spanje gekocht. Zij heeft aan de lijve ervaren wat het gebrek aan water kan betekenen en wat het inhoudt om een klein huis in de bergen van veilig water en sanitatie te voorzien.
