Boer Salvador Juan uit Tavernes de la Valldigna, een gemeente in Valencia die bekend staat om zijn Navelina-sinaasappel, voorspelt dat hij niet eens 20 procent van zijn productie kwijtraakt. Hij wijst als oorzaak naar de citrusvruchten uit Zuid-Afrika die de Europese markt hebben overspoeld. Hierdoor zijn de prijzen gedaald en boeren gedwongen om met verlies te verkopen.
Handelsakkoord tussen EU en Zuid-Afrika
Volgens agrarische belangenorganisaties is het handelsakkoord dat de Europese Unie met Zuid-Afrika sloot een van de belangrijkste oorzaken van de prijscrisis die vooral de boer straft. “De commerciële overeenkomsten geven zoveel flexibiliteit aan de invoer van fruit uit derde landen dat de bedrijven zelf massaal sinaasappels hebben geïmporteerd en de onze niet hebben gekocht”, vat Carles Peris samen. Hij is citrusteler en algemeen secretaris van La Unió de Llauradors van de Valenciaanse Gemeenschap.
De sector stelt zodoende met klem de massale import van Zuid-Afrikaanse sinaasappelen aan de kaak. Deze heeft tot gevolg dat nu vooral buitenlandse sinaasappels in de schappen liggen en deze tot kerst rechtstreeks concurreerden met de Valenciaanse sinaasappel.
Onmacht kleinere producenten
De socialistische Europarlementariër en lid van de Internationale Handelscommissie van het Europees Parlement, Inmaculada Rodríguez Piñero, wijst op meer factoren die de crisis kunnen verklaren. Bijvoorbeeld de onmogelijkheid van kleine producenten om prijzen vast te stellen in het licht van de macht van grote handelsondernemingen.
“De situatie kan zelfs nog erger worden, aangezien de tarieven naar verwachting in 2025 helemaal zullen verdwijnen”, waarschuwt Peris.
Met andere woorden, de overeenkomst tussen de EU en Zuid-Afrika beoogt een einde te maken aan de verplichte toegangstariefen op de communautaire markt. Dat heeft in de realiteit tot gevolg dat “er meer fruit wordt aangeboden dan gevraagd”.
Ver onder productieprijs
Het effect is merkbaar in de bodemprijzen. De boer, de laatste schakel in de keten, krijgt niet meer dan 9 cent per kilo sinaasappelen. Dat wil zeggen, onder de productiekosten en in het geval van Juan kunnen die rond de 18 cent liggen. Dat cijfer is ver verwijderd van de uiteindelijke prijs die de consument betaalt. Dit laat volgens de boerenbranchevereniging AVA-Asaja de producent volledig onbeschermd.
Boer onbeschermd
Elke schakel in de keten berekent de productiekosten plus de winstmarge. Behalve de boer, die geen enkele onderhandelingsruimte heeft. Omdat er geen voedselketenwet is die de boer beschermt, wordt de verkoop van de Navelina-sinaasappel toegestaan onder de productieprijs. Zodoende heeft de recente hervorming niet gediend om een bodemprijs vast te stellen waaronder verkoop verboden zou zijn.
Perfecte storm
Daarnaast draagt een perfecte storm dit jaar bij door de ongekende stijging van de productiekosten. Volgens de berekeningen van de brancheverenigingen is de elektriciteit waarmee het irrigatiewater wordt gewonnen met 270% duurder geworden; diesel van tractoren, 73%; meststoffen, 48%; en water, 33%.