De waarnemend premier van Spanje was in de stad voor een bezoek aan de gewonde agenten. Hij had vooraf expliciet per brief aan Quim Torra meegedeeld niet met de Catalaanse premier te willen spreken voordat deze het geweld stevig veroordeelt. Sánchez herinnerde in de brief Torra ook aan zijn publieke plicht als president van de regio om ‘civiele onenigheid te voorkomen’ en aan zijn plicht om de politiemachten te beschermen.
Sánchez werd op verschillende plaatsen in Barcelona uitgejouwd. Mensen verzamelden zich bij de gebouwen die hij bezocht, onder andere het hoofdkantoor van de politie en twee ziekenhuizen, om vrijheid en dialoog te eisen.
Maandagavond daarentegen werden op verschillende plekken weer demonstraties georganieerd. Bij het regionale Ministerie van Binnenlandse Zaken gooiden demonstranten ballonnen met verf tegen het gebouw en de geparkeerde auto’s Volgens de lokale politie waren er zo’n 2.700 mensen op de been.
Week van geweld
Een week geleden hoorden negen Catalaanse politiek leiders in totaal 100 jaar gevangenisstraf tegen zich eisen. Daarop werd het meteen onrustig op veel plekken in Catalonië. Het vonnis opende alle wonden van 1 oktober 2017. Talloze Catalanen gingen de straten op om vrijlating van de ‘politieke gevangenen’ te eisen. Dat gebeurde grotendeels op vreedzame wijze. De organisatie Tsunami Democratic (voor niet gewelddadige burgerlijke ongehoorzaamheid) had direct na het vonnis een oproep gedaan om de luchthaven El Prat in Barcelona lam te leggen. Duizenden Catalanen gaven hieraan gehoor. Ruim honderd vluchten moesten worden geannuleerd en toegangswegen tot de luchthaven waren geblokkeerd. De politie trad vervolgens hard op, gebruikte wapenstokken en schoot met rubberen kogels, zo getuigde veel beeldmateriaal van de excessen van de onlusten dat circuleerde op diverse sociale media.
Ook na maandag volgde het ene heftige incident het andere en niet alleen in Barcelona. Overal in de Noordoost-Spaanse regio en zelfs in Madrid kwamen mensen op de been om de lange gevangenisstraffen voor de Catalaanse leiders te veroordelen en vrijlating te eisen. Vooral ’s avonds en ’s nachts werd de sfeer regelmatig grimmig, met name in het centrum van Barcelona. Betogers staken vuilniscontainers in brand, maakten vuren om straten te blokkeren en gooiden met stenen en blikjes naar de agenten en er zouden zelfs molotovcocktails en vuurwerp zijn ingezet.
De Catalaanse politie Mossos d’Esquadra en de Spaanse politie traden hard op. Zo hard dat Amnesty International sprak over ‘excessief geweld’ van Spaanse agenten in Catalonië bij vreedzame betogingen. Volgens de mensenrechtenorganisatie werkt het gedrag van de agenten averechts bij het tegengaan van de spanningen. ‘Iedereen heeft het recht om vreedzaam te protesteren’, aldus Amnesty in een verklaring over het ‘onacceptabele gebruik van wapenstokken gericht op hoofd en bovenlichaam’ en het ‘op korte afstand met rubberen kogels schieten op demonstranten om de menigten uiteen te drijven’.
Op zaterdag 19 oktober waren volgens gegevens van de autoriteiten al 400 mensen behandeld aan verwondingen door hulpdiensten. Hieronder 139 veiligheidsmedewerkers. Één agent en één betoger zouden nog in kritieke toestand in het ziekenhuis liggen. De Spaanse minister van Justitie Marlaska sprak op zondag al over 288 gewonde agenten, 194 arrestaties en 70 mensen zouden al voor een rechter zijn verschenen. Achttien mensen zitten vast.
Volgens het College van Journalisten in Catalonië zijn 65 professionals gewond geraakt terwijl ze de onlusten aan het veslaan waren en ook ‘perfect in die hoedanigheid te identificeren waren’. Het College noemt de agressie ‘een alarmschreeuw voor de teloorgang van de vrijheid van expressie en de persvrijheid’. (…) ‘De journalistiek heeft als functie om die informatie die nodig is om op vrije wijze een mening over de politiek te vormen bij de bevolking te brengen. Elke keer als iemand het werk van een journalist belemmert, is dat een aanval op het democratische systeem’.
Op maandag werd bekend dat het vandalisme van de radicalen Barcelona al 2 miljoen euro zou kosten. Vanaf vrijdag werd toeristen geadviseerd om ’s avonds uit het centrum van Barcelona weg te blijven. Die dag vond ook de algemene staking plaats. Volgens de politie waren in Barcelona alleen al 525.000 mensen op de been en volgens de organisatie ging het zelfs om 725.000 mensen. Zaterdag overdag was het rustig maar in de avond werd er opnieuw een grote betoging georganiseerd voor het Pedrera-gebouw van Gaudí op de Passeig de Gràcia.
Reactie Spaanse regering
Op vrijdag dreigde een woordvoerder van de Spaanse regering met het activeren van wetsartikel 155 waarmee Madrid tijdelijk het regionale bestuur kan overnemen. Dit gebeurde ook tijdens de ongeregeldheden rond het referendum in 2017. Sindsdien houdt de regering zich op de vlakte en spreekt vooral over een ‘probleem van openbare orde’.
De Spaanse vice-premier Carmen Calvo vindt dat Torra verder moet gaan in het veroordelen van het geweld. De Catalaanse premier moet volgens haar ‘stoppen met liegen door Catalanen onafhankelijkheid te beloven’. Calvo beschuldigde ook de rechtse partijen van ‘onverantwoordelijkheid, ontrouw en egoïsme’. Die zouden de polarisatie verder opzoeken door er bij de regering op te staan een hardere positie jegens Catalonië in te nemen. Albert Rivera van Ciudadanos sprak de duidelijke woorden ‘Ik wil president worden om iedereen in de gevangenis te zetten die Spanje wil breken’.
De volgens peilingen van de kranten El Mundo en ABC derde partij van Spanje Vox liet maandag weten Sánchez ‘moedig’ te vinden met de doden, wegens de opgraving van Franco, terwijl hij een ‘lafaard’ is bij de levenden, refererend aan Catalonië.
Eensgezindheid over een oplossing voor de situatie binnen de nationale politiek lijkt nog ver weg te zijn. Politiek experts verwachten ook dat geen van de partijen in beweging zal komen in dit opzicht tot na de landelijke verkiezingen op 10 november.
Calvo: ‘De regering doet er alles aan om de situatie niet verder te laten escaleren. We proberen om geen fouten te maken die toekomstige politieke onderhandelingen binnend de grondwet zullen hinderen’. De vice-premier noemde Quim Torra verder nog een ‘activist die nooit heeft begrepen dat hij president is van alle Catalanen en niet alleen van dat deel dat los wil breken van Spanje’. Naast dat Torra het geweld niet openlijk veroordeelt, verklaarde hij eerder in de week ook een nieuw referendum over onafhankelijkheid te willen organiseren.
Catalaanse premier
Quim Torra zei maandag in een interview met AP ‘Zolang we niet met elkaar om de tafel gaan, zal dit niet stoppen. Deze gewelddadige groepen hebben scènes veroorzaakt waar we niet van houden, die we veroordelen en afwijzen, maar ze kunnen geen excuus voor Sánchez zijn om niet de dialoog met ons aan te gaan en om telefoontjes van de premier van Catalonië niet aan te nemen. Beide premiers zeggen een dialoog te willen maar geen van hen wil deze initiëren. Zo blijft de patstelling nog even bestaan: Wat de Catalanen willen gaat volgens Madrid tegen de wet, maar de Catalanen willen die wet juist veranderen.