Gelukkig werden de vier bemanningsleden zonder problemen gered door de reddingsdienst van de Kustwacht, die met een schip en een helikopter ter plaatse kwam om hulp te bieden. Dit incident is echter geen geïsoleerd voorval. Sterker nog, sinds 2020 is er een verontrustend gedrag waargenomen bij orka’s in dit gebied. Ze benaderen boten en zwemmen er hard tegenaan, met soms ernstige schade en storingen als gevolg.
Lees ook: Zeilboot voor Spaanse kust gezonken na orka-aanval
Alfredo López, een bioloog van Cemma en lid van de Atlantic Orca Working Group (GTOA), legt uit dat deze Iberische orka’s, een soort die uit 35 slechts individuen bestaat en als “kritisch bedreigd” wordt beschouwd, al drie boten hebben doen zinken.
Volgens GTOA zijn er sinds 2020 liefst 744 ontmoetingen tussen orka’s en boten geregistreerd, variërend van de noordkust van Afrika tot de Franse Bretagne. Hiervan waren 505 interacties direct, waarbij de orka’s reageerden op de aanwezigheid van de boten. López benadrukt dat het hier niet om aanvallen gaat. Sommige interacties vonden plaats zonder fysiek contact, in andere gevallen was er fysiek contact zonder schade, maar er waren ook ernstige gevallen waarbij de schepen aanzienlijke schade opliepen.
GTOA schat dat tussen 2020 en 2022 ongeveer één op de honderd boten die door dit gebied voeren, werden aangeraakt door orka’s, waarvan 20% ernstig beschadigd raakte. Hoewel de frequentie van deze interacties vooral tussen 2020 en 2021 toenam, werd er in 2022 geen significante stijging waargenomen omdat het gedrag van de orka’s afhankelijk is van de seizoenen en gebieden.
Advies voor zeilers in het gebied
De organisatie raadt zeilers aan om ’s nachts varen zoveel mogelijk te vermijden en indien mogelijk dicht bij de kust te blijven om dergelijke ontmoetingen te voorkomen. Voor het geval dat ze toch met deze fascinerende, maar potentieel gevaarlijke dieren in aanraking komen, heeft GTOA een website en een mobiele applicatie gelanceerd waar zeilers alle verzamelde gegevens over de interacties tussen orka’s en boten kunnen controleren. Op deze platforms kunnen ze ook informatie vinden over de “hotspots” waar de kans groter is om orka’s tegen te komen. GTOA heeft ook tips voor zeilers wanneer ze op zee in aanraking komen met de orka’s.
Hoe gaat de interactie in zijn werk?
López legt uit dat wanneer de orka’s de boten detecteren, ze eerst een soort wedstrijd met hen lijken te houden, alsof ze een snelheidsrace willen winnen. Vervolgens komen ze dichterbij en beginnen ze de boten fysiek aan te raken, waarbij ze het roer met hun kop stoten en zo de koers van de schepen veranderen en schade veroorzaken. De onderzoekers stellen echter dat er geen sprake is van agressief gedrag of de intentie om de boten te laten zinken.
Waarom gedragen orka’s zich zo?
De oorzaak van dit gedrag is op dit moment nog onbekend. Onderzoekers houden volgens El Independiente twee hypotheses aan. De eerste hypothese is dat het gedrag door de orka’s zelf is bedacht en nu wordt herhaald. In eerste instantie leek dit aannemelijk omdat het gedrag vaker werd waargenomen bij jongere exemplaren, maar dit werd vrijwel uitgesloten toen ook enkele volwassen orka’s dit gedrag vertoonden.
De tweede hypothese is dat de orka’s in het verleden een “traumatische situatie” hebben meegemaakt die verband hield met een boot, waardoor ze nu een afkeer hebben ontwikkeld die een gedragsverandering heeft teweeggebracht. Die gedragsverandering werd vervolgens geïmiteerd door andere orka’s in de populatie. Mogelijk proberen de orka’s nu te voorkomen dat de boten vergelijkbaar gedrag vertonen dat hen kan schaden.
Orka’s zijn niet agressief
López benadrukt dat orka’s roofdieren zijn, maar absoluut niet agressief zijn tegenover mensen of andere zaken dan hun voedsel. Hij verzekert dat zelfs als een bemanningslid overboord zou vallen, er niets zou gebeuren. De orka’s zouden de persoon negeren of naar hem kijken. Tot op heden zijn er geen gevallen bekend waarbij orka’s mensen hebben aangevallen. Er zijn duikers, fotografen en surfers geweest die zich in de buurt van orka’s hebben bevonden zonder enig probleem.
Angst
Desondanks zijn mensen op zee vaak onder de indruk wanneer ze geconfronteerd worden met deze majestueuze dieren. Veel hebben weinig kennis over orka’s en associëren ze met films zoals ‘Jaws’, waardoor angst ontstaat. Toch zijn er ook mensen die al eerder orka’s hebben ontmoet en een meer natuurlijke of gewend zijn aan hun aanwezigheid, zelfs wanneer de boten worden geraakt.
Wetenschappers blijven de redenen achter het gedrag van de dieren bestuderen.