Met een handtekeningenactie en een manifestatie voor het museum op vrijdag, de dag van de officiële opening, proberen zij de tentoonstelling tegen te houden. De 12 meter hoge en met bloemen bedekte Puppy van Jeff Koons en de 10 meter hoge metalen spin Maman van Louise Bourgeois zijn tot nu toe waarschijnlijk de meest bekende dieren van het museum in de Baskische stad. Maar het lijkt erop dat de beelden vanaf eind deze week hun populariteit verliezen vanwege de opening van de expositie Art and China after 1989: Theatre of the World, waarin twee kunstwerken met levende dieren te zien zijn.
Het verschil tussen Puppy en Maman en de dieren die vanaf vrijdag in het museum worden tentoongesteld, is duidelijk: de eerste twee zijn objecten, voorstellingen die voelen noch lijden, en de laatste zijn springlevend en kunnen dus wel degelijk lijden.
Elkaar dodende dieren als kunst
Een van de werken die geleid heeft tot discussie is het werk waarnaar de tentoonstelling is genoemd, Theatre of the World (1993) van de Chinese kunstenaar Huang Yong Ping. Dit bestaat uit een smalle kooi die is volgestopt met reptielen, amfibieën en insecten. De bedoeling is dat de dieren, ten overstaan van het publiek, ‘elkaar verslinden’ en ‘moeten vechten om te overleven’. Dieren die doodgaan worden meteen vervangen zodat het kunstwerk gedurende de hele tentoonstelling (van mei tot september), kan standhouden.
Twee keer eerder – in het New Yorkse Guggenheim Museum en de Canadese Vancouver Art Gallery is dit ‘wereldtheater’ al mislukt. In beide musea werden de dieren uit de expositie verwijderd na discussies over ethiek rondom het gebruik van dieren als ‘kunstobjecten’. In de versies die in New York waren tentoongesteld werden beide werken vervangen door een compleet lege opstelling en een foto-afdruk van de video van Xu Bing, vergezeld van een verklaring van de kunstenaars tegen het verwijderen van de origínele kunstwerken.
Gevraagd naar een reactie op deze kritiek verklaarde de kunstenaar zelf dat: ‘dierenbescherming een oppervlakkige reden is om dit kunstwerk uit de expositie te verwijderen’.
Copulerende varkens
Het andere omstreden kunstwerk is A Case Study of Transference (1994) van de Chinese Xu Bing: een video waarin twee copulerende varkens te zien zijn. Om precies te zijn, een beer beklad met letters van het Latijnse alfabet en een zeug volgekrabbeld met tekens die lijken op Chinese karakters.
Derde kunstwerk niet vertoond
De leiding van het Guggenheim Museum in Bilbao heeft echter geen enkel moment overwogen om ook een derde en zeer omstreden kunstwerk uit de tentoonstelling van Manhattan op te nemen. Het gaat daarbij om de video Dogs That Cannot Touch Each Other (2003) van de Chinezen Sun Yuan en Peng Yu. De opname toont pitbullachtige honden die zijn vastgebonden aan een loopband en recht tegenover elkaar zijn gezet. In deze voor honden zeer bedreigende situatie zetten de dieren het op een lopen totdat ze er uiteindelijk uitgeput bij neervallen.
Lijden van een dier mag geen kunst zijn
Een van de oprichters van dierenwelzijnsorganisatie PETA heeft gedurende de tentoonstelling in New York de directie van het museum gewezen op de leidraad van de College Art Association uit 2011, waarin staat dat ‘geen enkel kunstwerk mag leiden tot fysiek of psychische schade, lijden of angst van een dier’. Daarnaast hebben activisten via Change.org een petitie gestart om de tentoonstelling te stoppen. De actie leverde in korte tijd 600.000 handtekeningen op en nog steeds komen er steunbetuigingen binnen.
Petitie
Vanuit Bilbao is inmiddels ook een petitie opgestart die hier is te tekenen om dergelijke tentoonstellingen tegen te houden. In ruim dagen kwamen al meer dan 75.000 handtekeningen binnen. De activisten verzoeken het museum om ‘geen kunstwerken tentoon te stellen die zijn gebaseerd op dierenmishandeling en om ethische redenen’ en vinden dat ‘de vrijheid van expressie eindigt op het moment dat deze de vrijheid van anderen in gevaar brengt’.
Het kunstcollectief Bellas Artes Antiespecista (BBAA), dat staat voor Schone Kunsten zonder speciesisme, (speciesisme is een onder dierenrechtenactivisten gangbare term om te verwijzen naar het discrimineren tussen dieren op basis van hun diersoort) heeft eveneens opgeroepen tot een protestbijeenkomst op vrijdag voor het museum, naast Puppy. Zij bevestigt dat ‘niets de onderwerping van een individu rechtvaardigt, dieren zijn geen middelen en staan ook niet tot onze beschikking voor welk nut dan ook’.