Het eerste schip dat verging in de verraderlijke Amerikaanse wateren was de Santa María op kerstdag in 1492. Dit zonk voor de kust van wat nu het eiland Haiti is. Het Spaanse ministerie is nu bezig om alle scheepswrakken die bijdroegen aan het bouwen van de Spaanse wereldmacht in kaart te brengen. Het team van onderzoekers heeft zojuist de eerste fase afgerond. Deze heeft geresulteerd in het vastleggen van 681 scheepswrakken voor de kusten van Cuba, Panama, de Dominicaanse Republiek, Haiti, Bermuda, de Bahama’s en de Atlantische kust van de Verenigde Staten. Het logboek omvat de periode van het vergaan van de Santa María tot juli 1898 toen de Spaanse torpedojager Pluto in aanvaring kwam met een Amerikaanse boot voor de kust van Cuba. Dit bracht het einde van de Spaans-Amerikaanse oorlog in zicht.
De onderzoekers hebben twee basisdoelen. Allereerst wilden ze een gereedschap ontwikkelen dat gebruikt kan worden voor het identificeren en beschermen van de scheepswrakken en de plekken waar ze liggen, met name in gebieden waar veel scheepswrakken te vinden zijn- Ten tweede wilden ze de grotendeels in vergetelheid geraakte geschiedenis weer oprakelen. De beroemdste schepen zijn onderzocht, maar er is nog een groot aantal waarvan men helemaal niets weet. Niet hoe ze gezonken zijn, hoe diep ze liggen en wat hun lading was.
De conclusie tot nu toe van de onderzoekers is voor veel historici wellicht wat teleurstellend. De overgrote meerderheid van de schepen zonk als gevolg van slechte weersomstandigheden zoals tropische stormen en orkanen. 4,3 procent van de onderzochte schepen liep vast op kliffen of als gevolg van navigeermoeilijkheden en slechts 1,4 procent ging verloren als gevolg van confrontaties met Britse, Nederlandse of Amerikaanse schepen. 0,8 procent verging na aanvallen van piraten.
Grootste verlies bemanning
In 1563 vergingen vijf schepen waarbij 1.250 bemanningsleden om het leven kwamen voor de kust van Bermuda. In 1715 vergingen 11 schepen met 1.000 overleden bemanningsleden tot gevolg voor de kust van Cape Canaveral en Fort Pierce. In 1733 zonken 15 schepen met meer dan 1.000 bemanningsleden en in 1724 kwam de Conde de Toloso in een orkaan terecht. Daarbij kwamen 600 bemanningsleden om het leven. De resten van slechts een kwart van de 681 vergane schepen zijn tot nu toe door archeologen gelokaliseerd.
Sommige kusten waar veel schepen vergingen, waren belangrijke handelsplaatsen. Vooral gedurende de 16e en tot het midden van de 17e eeuw was de handel tussen beide continenten ongekend groot. Volgens de onderzoekers zijn er veel interessante dingen aan boord gevonden. Behalve handelsproducten ging het ook om ideeën die van het ene naar het andere continent werden vervoerd. Veel boten waren volgeladen met religieuze objechten, relikwieën, decoraties en zelfs stenen om kerken mee te bouwen.
De onderzoekers zetten een digitale database op waarmee de Spaanse overheid gegevens kan uitwisselen met de landen waar de vergane schepen liggen. Dan kunnen ook die landen hun maritieme verleden in kaart brengen en zelfs beschermen tegen schattenjagers die maar al te vaak gebruik maken van bergingsvergunningen als dekmantel voor rendabelere verkenningen.